Gran Depresión
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
A Gran Depresión u Crisi d'o 29 estió una crisi economica que prencipió en l'anyo 1929 en Estaus Unius con a mayor recesión economica mundial d'a historia moderna, tanto en profundidat como en duración. A manca de planificación d'o sistema capitalista feba consustancial l'aparición de crisis ciclicas: a una fase de puyata d'os pres, beneficios y producción, la sucedeba una atra de depresión, con cayita d'os pres y d'a producción, que ocasionaban una paranza forzosa. Mientres o sieglo XIX istas crisis se producioron, pero en 1929 a crisi estió muito mas que una frenata a lo sistema. O impacto estió tan fundo que gosó cambear a situación economica mundial, que descansaba en a confianza ilimitata en o capitalismo liberal.
No bi ha consenso sobre as causas, pero a mayoría d'os autors coinciden en afirmar que a crisi d'o 29 tenió os suyos orichens en a sobreproducción de mercaderías y en a gran especulación de capitals que caracterizaban a la economia mundial dimpués d'a Primera Guerra Mundial. S'orichinó inicialment en os Estaus Unius d'America, a partir d'o crack d'a bolsa d'o 24 d'octubre de 1929 (o dito "Chueves Negro") en Wall Street, y s'estendilló enta Europa en restinchir os ampres de capital estausunidenses que yeran imprescindibles en a economía europea.[1]
Dende os Estaus Unius s'estendilló a la resta d'o mundo capitalista. A crisi en Europa s'orichinó en un banco austriaco, o Credit Anstalt, estendillando-se dimpués enta d'atros países, como Hongría, Checoslovaquia, Rumanía, Polonia y Alemanya.[1] A crisi prevocó grans tasas de desempleyo: catorze millons de personas en os Estaus Unius, seis en Alemanya y tres en o Reino Uniu. En Australia, a tasa de desempleyo estió encara mas gran que en os Estaus Unius y o Reino Uniu chuntos. S'estima que a cinquena parti d'a población britanica viviba por debaixo d'o ran d'a pobreza en a metat d'a decada de 1930. En 1932 a producción industrial s'heba reducito e un 30% resective de 1929, o comercio internacional un 42%, a producción d'alimentos un 11% y a producción de materias primeras un 19%.[1]
O país que mas padeixió a crisi economica en Europa estió a Republica de Weimar, con una cayita d'a producción industria d'un 39% y una puyata de l'ature dica plegar en os 6 millons d'aturatos.[1]
A elección como president de Franklin Delano Roosevelt y o establimiento d'o New Deal en 1932 marcó lo prencipio d'a fin d'a Gran Depresión en os Estaus Unius. Manimenos, en Alemanya, a desaparición d'o financiamiento exterior, a prencipios d'os anyos 1930, y l'aumento d'as dificultaz economicas, facioron que apareixese o nacionalsocialismo y que plega-se a lo poder Adolf Hitler, que substituyó de raso a la Republica de Weimar.
Bibliografía[editar | modificar o codigo]
- Hayek, Friedrich A. von. Contra Keynes y Cambridge: Unión, Madrit, 1996. ISBN 84-7209-308-5.
- Keynes, John M. (lord Tilton): La Teoría General del Empleo, el Interés y el Dinero. Aosta, Madrit, 1998. ISBN 84-88203-05-5.
Referencias[editar | modificar o codigo]
Vinclos externos[editar | modificar o codigo]
Se veigan as imáchens de Commons sobre a Gran Depresión..
