Cometa

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
A cometa 67P/Churyumov–Gerasimenko.
A cometa Hale-Bopp en l'anyo 1997.

As cometas (d'o latín cometa y iste d'o griego Kometes, cabellera), chunto con os asteroides, planetas y os suyos satelites, son cuerpos celestes que fan parti d'o Sistema Solar. Son cuerpos solidos muit parellans a los asteroides pero con distinta composición, y describen orbitas tan luengas que aquels que rodían a lo Sol tornan a lo mesmo puesto en pasar muitos anyos, tantos que a belunas d'ellas nomás lis s'ha visto una unica vegata. Atras son destruidas por l'acción d'a gravedat d'o Sol, debito a la suya chicoteta masa.

Orichen[editar | modificar o codigo]

Os astronomos han trobato que as cometas provienen prencipalment de dos puestos: o cinto de Kuiper, localizato dillá d'a orbita de Plutón y a boira d'Oort, situata encara mas luent, a la metat de distancia entre a Tierra y Alpha Centauri (a estrela mas amanata a lo Sol.)

Composición[editar | modificar o codigo]

Os nuclios d'as cometas son composaus por una mezcla de roca, polvo, chelo d'augua y dioxido de carbonio, monoxido de carbonio, metano y amoniaco conchelaus. Como que tal, se describen popularment como "bolas de nieu puercas".

Amás d'os gases ya mencionaus, os nuclios contienen una variedat de compuestos organicos, que pueden incluir metanol, cianuro d'hidrochén, formaldehído, etanol, etano y talment moleculas mas complexas como os hidrocarburos de cadena larga y os aminoacidos.

Propiedaz de cualques cometas[editar | modificar o codigo]

Nombre Dimensions
(km)
Densidat
(g/cm3)
Masa
(kg)[1]
Refs
Cometa Halley 15 × 8 × 8 0.6 3 [2][3]
Tempel 1 7.6 × 4.9 0.62 7.9
19P/Borrelly 8 × 4 × 4 0.3 2
81P/Wild 5.5 × 4.0 × 3.3 0.6 2.3
67P/Churyumov–Gerasimenko 4.1 × 3.3 × 1.8 0.47 1 [4][5]

Observacions[editar | modificar o codigo]

T'aduyar a os observadors, os astronomos recomiendan a qui deseyen veyer o cielo buscar en horas previas a l'amaneixer, parando cuenta que ye un obchecto difuso y dificil de trobar en primera vista.

Se suchiere especialment buscar puestos a on i haiga poca luminosidat, como o campo u a placha, ya que será mas fácil cuanto mas fosco sía o cielo. Tamién puede estar util fer servir binoculars, porque as cometas son obchectos difusos y se presentan como un “manchón luminoso” mas brilant enta la zona d'a cabeza y menos luminosos enta la coda.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Halley: Using the volume of an ellipsoid of 15×8×8 km * a rubble pile density of 0.6 g/cm3 yields a mass (m=d*v) of 3.02E+14 kg.
    Tempel 1: Using a spherical diameter of 6.25 km; volume of a sphere * a density of 0.62 g/cm3 yields a mass of 7.9E+13 kg.
    19P/Borrelly: Using the volume of an ellipsoid of 8x4x4km * a density of 0.3 g/cm3 yields a mass of 2.0E+13 kg.
    81P/Wild: Using the volume of an ellipsoid of 5.5x4.0x3.3 km * a density of 0.6 g/cm3 yields a mass of 2.28E+13 kg.
  2. "What Have We Learned About Halley's Comet?". Astronomical Society of the Pacific. 1986. http://www.astrosociety.org/edu/publications/tnl/06/06.html. Retrieved 4 October 2013. 
  3. "{{{title}}}". Nature 331 (6153). DOI:10.1038/331240a0.
  4. "Comet vital statistics". European Space Agency. 22 January 2015. http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2015/01/Comet_vital_statistics. Retrieved 24 January 2015. 
  5. Baldwin, Emily (21 August 2014). "Determining the mass of comet 67P/C-G". European Space Agency. http://blogs.esa.int/rosetta/2014/08/21/determining-the-mass-of-comet-67pc-g/. Retrieved 21 August 2014. 

Bibliografia[editar | modificar o codigo]

  • (en) Schechner, Sara J. Comets, Popular Culture, and the Birth of Modern Cosmology. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. 1997.
  • (ca) Payeras, Miquel. Els cometes, sense misteri. Publicación El Temps nº 1.553.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]