Basilica de la Virchen de la Penya de Graus

Basilica de la Virchen de la Penya
Basilica d'a Virchen d'a Penya
Situación cheografica
Estau
País
'
Situación	Graus, Aragón
Adreza
Coordenatas
Archidiocesi
Diocesi	Balbastro-Monzón
Arcipestrau
Información cheneral
Advocación	Virchen d'a Penya
Culto	Cristianismo
Orden	Clero secular
Rector
Vicario parroquial
2.º Vicario parroquial
Mosen
Propietario
Administrador
Director
Coste	{{{coste}}}
Visitable
Altaria
Pisos
Amplaria
Largaria
Superficie
Diametro
Aforo
Altaria s.l.m.
Atras
Alcance
Iluminación
Potencia
Arquitectura
Tipo	Basilica
Estilo	Gotico tardano, renaiximiento
Función
Catalogación	Bien d'Intrés Cultural
Materials
Construcción
Construcción	1538-1595
Fundador
Inicio
Fin
Inauguración
Destrucción
Arquitecto
Incheniero estructural
Incheniero de servicios
Incheniero civil
Atros
Premios
Pachina web
Localización
Basilica de la Virchen de la Penya Basilica de la Virchen de la Penya en Aragón

A basilica de la Virchen de la Penya u Nuestra Sinyora de la Penya ye una basilica que se debanta en a villa aragonesa de Graus (Ribagorza, provincia de Uesca). L'actual templo se construyió a meyaus d'o sieglo XVI sobre un edificio romanico anterior. Consta d'ilesia, patio y hespital de pelegrinos con un poliu claustro-mirador.

Historia d'o templo

A ilesia romanica d'o sieglo XII

En os muros d'a basilica actual quedan restas d’a primitiva iglesia romanica, Sancta María de Villa, que ya apareixe citada en un documento de 1186. Ista ilesia, como toda a villa de Graus, yera vinclada a o monesterio de Sant Veturián, por donación d'o rey Sancho Remíriz que conquistó a plaza a os musulmans.

Etapas d'a construcción d'a basilica d'a Virchen d'a Penya: 1538-43, 1556-60 y 1585-95

A basilica, 1538-1560

En zaguerías d'o sieglo XV a ilesia romanica amenistaba de reparacions. En 1538, o clero y o Concello de Graus quereban debantar un nuevo edificio, que tendría o rango de basilica gracias a las chestions realizadas debant de l'archibasilica de Sant Chuan de Letrán de Roma. A obra debió de prencipiar-se poco dimpués y levar buen ritmo, ya que a calendata de 1543 apareixe en a portalada d'o templo. Manimenos a construcción s'aturó mientres cuantos anyos, probablement por manca de medios economicos.

Puerta d'a capiella de Sant Chuan de Letrán y modelo de Sebastián Serlio que sigue

En 1555, Don Joan de Pomar, abat d'o monesterio de Sant Veturián, sinyó una capitulación con o piedrapiquero Jaques de Anduxes pa rematar a iglesia; no se sabe por qué, a l'anyo siguient, o clero y a villa de Graus alcordoron que dito contrato pasase a mans de Joan Tellet, qui realizó o portegau d'a ilesia, o segundo trampo d'a ilesia y bella grada que une o portegau con o patio y deixó o suyo sinyal en o friso d'o portegau. Astí realizó una puerta pa a capiella de Sant Chuan de Letrán, que reproduce un modelo d'o III Libro d'Arquitectura de Sebastián Serlio.

En 1581, o templo se desvincló d'o monesterio de Sant Veturián y pasó a pender d'o concello d'a villa y d'o bispau de Balbastro. Alavez se realizoron as parez d'a capiella de Sant Chuan de Letrán, la frontera d'a cual s'heba feito bels anyos antis.

A casa u hespital, 1585-1595

Basilica d'a Virchen d'a Penya de Graus, claustro-mirador d'o hespital de pelegrinos

Dende o prencipio d'as obras yera prevista a construcción d'un hespital y d'atras estancias. A suya construcción ye posterior a la d'a iglesia, ya que a suya estructura se refirma sobre a d'aquella. Sabemos que ya existiban en 1595, por a noticia d'a muerte de don Miguel Cercito, bispe de Balbastro que murió ixe anyo “en Graus en a Casa de Nuestra Sinyora d'a Penya”. Iste talment estase o promotor d'a obra, ya que en un documento de 1607 se cita a un tal “frai Miguel” que fació istas casas.

O mirador y l'arquería que da a la plaza teneban una clara función de claustro. En ella bi ha inscripciones en griego que invitan a la meditación: unas fan referencia a la Epistola a os Colosenses y atras a las inscripciones d'o Santuario d'Apolo en Delfos. Todo ello, uniu a os modelos de Serlio, fa sospeitar d'a existencia d'un ambient humanista entre los monches d'o lugar.

Os retablos d'o sieglo XVII y o bispe Esmir

No bi ha retablos en l'interior d'o templo, ya que fuoron estricallaus en a Guerra Civil; nomás se salvó o d'a capiella de Sant Chuan de Letrán. Fotografías antigas dan testimonio de toz ellos. O que yera situau en l'altar mayor, d'aire romanista, y os dos laterals fuoron bosaus por Esteban d’Esmir, bispe de Uesca entre 1641 y 1654. A suya escultura funeraria encara permaneixe hue en día, en a finestra d'o presbiterio, orando en dirección a un retablo y una imachen, que ya no existen. Bi heba atros dos retablos; un d’éls, que tapaba as restas romanicas, yera mas gran mesmo que o que bi heba en o presbiterio y descompensaba por ello tot o conchunto.

O incendio de 1936

A prencipios d’a Guerra Civil a ilesia fue cremada. O fuego destruyió os retablos, as cubiertas y espaldó a vuelta d'o segundo trampo d’a nau (bi ha fotografías d’a epoca). Tamién se perdioron alavez l'arcón y os uesos de Pedro Cedrán.

Restauracions

En 1940 se constituyó una Chunta Pro Restauración, que encargó a reconstrucción d'a vuelta y as cubiertas a l'arquitecto Teodoro Ríos. Posteriorment, debant d'a ruina d'a casa y o claustro, s'emprencipió una nueva restauración en 1974 a cargo de Francisco Asarta Ferraz. Atras restauracions s'han desenvolicau ya en iste zaguer sieglo.

Descripción

En l'interior d'a ilesia quedan restas de l'edificio romanico, en concreto en a parti inferior d'o muro d'o evanchelio, a on bi ha una chicota puerta en alto y piedras picadas mas chicotas. L'edificio actual presenta, una nau unica de dos trampos, cubiertos con vueltas de tercelez (a d'os piez yera orichinalment estrelada) y una cabecera plana sobre a que se debanta una torre poligonal rematada en chapitel. Truca o ficacio o achaflanamiento d'os anglos d'os piez d'a nau.

Tondo con a efichie de Joan Tellet y o suyo nombre en o friso d'o portegau.

A puerta de dentrada tien arco de meyo punto y a-saber-la decoración: (candelieri, casetons, ancheloz, escudos y guirnaldas) y s'enmarca por columnas unidas por un entablamento. Debant d'ella, o portegau imita as suyas formas corintias. En o suyo friso se troban o sinyal de Joan Tellet en dos cartelas chunto a una chicota mensula que truca o ficacio de l'alufrador. Astí ye tamién a puerta d'a capiella de Sant Chuan de Letrán y una escalinata que une a portegau con o patio. A esquina d'a iglesia nos fa comprender l'achaflanamiento interior, ya que si no s'hese adoptau ista solución os muraus exteriores ocuparían o solar d'ista escalinata.

L' arquería d'o hespital s'ubre a o patio. Astí veyemos como a estructura d'iste edificio se refirma sobre a d'a ilesia. Atra arcada sobre columnas torsas nos ofreixe una sobrebuena anvista de Graus y d'o forcallo d'os ríos Esera y Isabena. En salir, baixando por a rampa, veyemos l'atra esquina d'a iglesia y atra vegada entendemos l'achaflanamiento interior d'a nave, pues atro murau exterior hese impediu o camín d'acceso a o conchunto.

Dende l'exterior se veyen diferencias en os dos trampos d'a ilesia:

• a primera fase d'as obras articula os suyos panyos con molduras y muraus
• a segunda, obra de Tellet, que presenta panyos y esquinas lisos.

En o conchunto d'o hespital tamién se i veyen dos fases:

• un modesto edificio de cuatro plantas (refirmau sobre a iglesia y sobre a dentrada a o conchunto) fue de seguras o primero en construyir-se y heba de servir de residencia d'o clero
• una ampliación, muito mas angluciosa, de tres plantas: a primera, con l'arcada d'arcos de meyo punto que cobeixa a rampa d'acceso; a segunda, con o mirador de columnas torsas; y a zaguera, de ladriello y reconstruyida de tot, a on se trobaban cambras destinadas a hespital de pelegrinos y a on ye actualment un museo d'iconos.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre a basilica d'a Virchen d'a Penya de Graus.
• (es) Amigos de la Peña

• Datos: Q5640751
• Multimedia: Basílica de la Virgen de la Peña (Graus) / Q5640751