Valdenarros

	Valdenarros
	Localidat de Castiella y Leyón
Entidat; • Estau; • Comunidat; • Provincia; • Comarca; • Municipio	Localidat; Espanya; Castiella y Leyón; Soria; Tierras del Burgo; Burgo de Osma
Población; • Total	; 50 hab.
Altaria; • Meyana	; 929 m.
Distancia; • 50 km	; enta Soria
Codigo postal	42193
Ríos	Abión
Coordenadas	41°35’40’’N 2°59’37’’U
	Valdenarros Valdenarros en Castiella y Leyón

Valdenarros ye un lugar d'a provincia de Soria, situau en o municipio d'El Burgo de Osma-Ciudad de Osma a 6 km d'ista ciudat.

Geografía

A localidad de Valdenarros se troba en o termin municipal d'El Burgo de Osma a una altaria de 936 metros. As suyas prencipals explotacions son a d'o trigo, chirasol y o ganau bovino. A suya vechetación mas destacable son os chinebros, as carrascas y os pins.

Toponimia

L'orichen d'o nombre viene de que a val (valde-) en a cual ye situau fue repoblada por navarros (-narros).

Historia

En o censo de 1789, ordenau por o Conte de Floridablanca,^[1] apareixeba como lugar d'o Partiu de Osma en a Intendencia de Soria, conoixiu ta par d'alavez como Val de Narros, que significaba val d'os navarros que baixaban dende Navarra con o suyo ganau a pastar astí en as epocas d'hibierno y primavera. Teneba churisdicción de sinyoría baixo l'autoridat de l'alcalde pedanio, nombrau por o duque d'Uceda. Contaba alavez con 229 habitants.

En cayer l'Antigo Rechimen a localidat se constituye en municipio constitucional en a rechión de Castiella la Viella^[2] que en o censo de 1842 contaba con 55 fuegos y 204 vecinos.

A meyaus d'o sieglo XIX o termin d'o municipio creixe en incorporar a Velasco.

En zaguerías d'o sieglo XX (entre os censos de 1960 y 1970) iste municipio desapareixe porque s'integra en o municipio de Burgo de Osma-Ciudad de Osma. As dos localidaz contaban por ixas envueltas con 87 fuegos y 302 habitants.

En l'actualidat, a localidat ye tasament poblada y ye emplegada como segunda residencia en periodos de vacanzas.

Demografía

Valdenarros contaba a 1 de chinero de 2010 con una población de 17 habitants, 8 hombres y 9 mullers.

Molimentos

Os molimentos mas importants son a ilesia gotica de Santa María Malena que tien incoau expedient como Bien d'Intrés Cultural en a categoría de Molimento dende o 8 de febrero de 1983.^[3] y as ruinas d'as ermitas de Santa Chuliana y de Sant Roque.

Infraestructura

O trinquet: a on se fan populosos torneos mientres as fiestas d'a Virchen d'o Rosario.
A escuela: puesto de reunión y celebración. Se'n ha feito recientment una reforma interna.
O medico: aquí reyaliza as suyas vesitas semanals una enfermera d'El Burgo de Osma y tamién dende fa poco ye a residencia d'a forestal.
A Casa d'o Lugar: actualment en ruinas.
O puent: en a zona de recreo d'o río Abión, zona d'afluyencia de muitos d'os turistas d'a rechión.

Fiestas y costumbres

As fiestas y celebracions mas importants son o 9 y o 21 d'agosto, en honor d'a Virchen d'o Rosario, tresladadas d'o 7 d'octubre; prencipian o viernes anterior, con una caldereta en comunidat.

Bi habió dos cofadrías en o lugar: la d'a Vera Cruz y la d'o Nino Chesús. En a decada de 1980 as penyas teneban gran popularidat mientres as fiestas, ofrindo sangría y animando a borina en a plaza mayor, entre ellas i yera a "Penya del Huevo Draculín", formada por os mas chicoz del pueblo. En l'actualidat, a localidat conta con dos penyas, a "penya de los Mohito" y a enguerada en 2009 "Erreache", que tienen a suya actividat prencipal mientres las fiestas d'a Virchen d'o Rosario.

Atras fiestas y tradicions

D'antis mas se celebraba santa Chuliana, o 15 de mayo, con procesión, robativas, subastas de banzos y rollos.
Puyaban o mayo.
Enramaban as casas d'as mesachas o día d'o Corpus y de l'Ascensión.
En Semana Santa meteban un molimento que deciban "Los Judíos" (Os Chodigos).
Se cantaban albadas en as bodas y a cambeo recibiban una arroba de vin.