Ilirico (provincia romana)

De Biquipedia
(Reendrezau dende Illyricum)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ilirico
Illyricum
Provincia d'o Imperio Romano
Entidat
 • Estato
Provincia
Imperio Romano
Capital Salona
Idioma oficial
 • Atros idiomas
Latín
Luengas ilirias, griego
Establita
Mugas Macedonya a o sud
Norico a o norte
Panonia a lo nord-este
Moesia a l'este
Emperador
Correspondencia actual Croacia, Bosnia-Herzegovina

Ilirico, como provincia romana feita con o territorio d'os Ilirios.

O Ilirico estió una provincia romana creyata en a costa oriental d'a Mar Hadriana y territorios interiors, correspondendo a tierras habitatas por os antigos ilirios y a antigas colonias griegas d'a costa hadriana.

Fue creyata en l'anyo 167 aC cuan a Republica Romana y yera baixo a tutela militar d'o gobernador d'una provincia vecina como Macedonya u Galia Cisalpina. Os dalmatas y os liburnos se rebelaban contra los romanos cuan yeran en guerras civils, y os romanos sozmetioron de nuevo Iliria en l'anyo 33 aC.[1]

En l'anyo 27 aC Iliria se convertió en provincia senatorial y abarcaba dende Macedonya dica Istria y o Danubio. Dimpués d'una revuelta de panonios y dalmatas en l'anyo 17 aC se convertió en provincia imperial y yera gobernata por un legato con seu en Salona. Fue dividita en Illyricum Superior (Dalmacia) y Illyricum Inferior (Panonia). Dioclecian creyó a Prefectura pretoriana d'Ilirico con estas provincias y atras. En a prefectura d'Ilirico bi heba dos diocesis: a diocesi de Panonia u Ilirico Occidental y a diocesi de Moesia u Ilirico Oriental, esta zaguera dimpués dividita en Dacia y Macedonya. En l'anyo 379 con a división de l'imperio con Gracián y Teodosio I o Ilirico Occidental pasó a l'Imperio Romano d'Occident y o Ilirico Oriental quedó en l'Imperio Romano d'Orient, durando como entidat dica a constitución d'os themas bizantins de Tracia en l'anyo 687 y de Helada en l'anyo 695.

Chunto con Hispania estió a zona d'orichen d'os millors soldatos que tenió l'Imperio Romano, y bi habió emperadors d'orichen ilirico como Dioclecián.

Mencions en fuents aragonesas[editar | modificar o codigo]

En a Cronica del Tudense parlan d'a provincia romana de Illyricum:

Cip(r)iano p(r)imerament rector e depues bispo fue coro[na]do de martirjo. E los gotos deguastaro(n) Grecia / macedonja / asya / ponto / e / jllirico. e possidiero(n)lo .xv. anyos. [C]Laudio regno .ij. anyos /. Aq(ue)st sobre los gotos quj degastauan illirico e macedonja. E paulo samo / h(er)esiarca fue conecido en atenas.

Tamién en a "Grant Cronica de Espanya":

En aq(ue)l mismo anyo esdeuino q(ue) octauia(n)o cesar huuo ap(ar)elladas todas s(us) huestes & todos s(us) afferes. & quiso mou(er) pora yr e(n) espanya / mas leua(n)taro(n)se e(n) aq(ue)lla ora ilirico & pa(n)nonia & una p(ar)tida de ytalia

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Iliria. Articlo sobre Iliria en a Enciclopedia Larousse.


 
Provincias de l'Imperio Romano en a suya maxima extensión
SPQR
Acaya · Echipto · Africa · Alpes Cottios · Alpes Maritimos · Alpes Peninos · Arabia Petria · Armenia · Asia · Asiria · Bitinia y Ponto · Britannia · Capadocia · Cilicia · Chermania Inferior · Chermania Superior · Chudea · Corcega y Cerdenya · Creta y Cirene · Chipre · Dacia · Dalmacia · Epiro · Galacia · Galia Aquitania · Galia Belga · Galia Celtica · Galia Narbonés · Hispania Betica · Hispania Tarraconense · Italia · Lusitania · Licia y Panfilia · Macedonya · Mauritania Cesariense · Mauritania Tinchitana · Mesopotamia · Mesia Inferior · Mesia Superior · Norico · Panonia Inferior · Panonia Superior · Recia · Sicilia · Siria · Tracia