Ilirico (provincia romana)

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ilirico
Illyricum
Provincia d'o Imperio Romano
Entidat
 • Estato
Provincia
Imperio Romano
Capital Salona
Idioma oficial
 • Atros idiomas
Latín
Luengas ilirias, griego
Establita
Mugas Macedonya a o sud
Norico a o norte
Panonia a lo nord-este
Moesia a l'este
Emperador
Correspondencia actual Croacia, Bosnia-Herzegovina

Ilirico, como provincia romana feita con o territorio d'os Ilirios.

O Ilirico estió una provincia romana creyata en a costa oriental d'a Mar Hadriana y territorios interiors, correspondendo a tierras habitatas por os antigos ilirios y a antigas colonias griegas d'a costa hadriana.

Fue creyata en l'anyo 167 aC cuan a Republica Romana y yera baixo a tutela militar d'o gobernador d'una provincia vecina como Macedonya u Galia Cisalpina. Os dalmatas y os liburnos se rebelaban contra los romanos cuan yeran en guerras civils, y os romanos sozmetioron de nuevo Iliria en l'anyo 33 aC.[1]

En l'anyo 27 aC Iliria se convertió en provincia senatorial y abarcaba dende Macedonya dica Istria y o Danubio. Dimpués d'una revuelta de panonios y dalmatas en l'anyo 17 aC se convertió en provincia imperial y yera gobernata por un legato con seu en Salona. Fue dividita en Illyricum Superior (Dalmacia) y Illyricum Inferior (Panonia). Dioclecian creyó a Prefectura pretoriana d'Ilirico con estas provincias y atras. En a prefectura d'Ilirico bi heba dos diocesis: a diocesi de Panonia u Ilirico Occidental y a diocesi de Moesia u Ilirico Oriental, esta zaguera dimpués dividita en Dacia y Macedonya. En l'anyo 379 con a división de l'imperio con Gracián y Teodosio I o Ilirico Occidental pasó a l'Imperio Romano d'Occident y o Ilirico Oriental quedó en l'Imperio Romano d'Orient, durando como entidat dica a constitución d'os themas bizantins de Tracia en l'anyo 687 y de Helada en l'anyo 695.

Chunto con Hispania estió a zona d'orichen d'os millors soldatos que tenió l'Imperio Romano, y bi habió emperadors d'orichen ilirico como Dioclecián.

Mencions en fuents aragonesas[editar | modificar o codigo]

En a Cronica del Tudense parlan d'a provincia romana de Illyricum:

Cip(r)iano p(r)imerament rector e depues bispo fue coro[na]do de martirjo. E los gotos deguastaro(n) Grecia / macedonja / asya / ponto / e / jllirico. e possidiero(n)lo .xv. anyos. [C]Laudio regno .ij. anyos /. Aq(ue)st sobre los gotos quj degastauan illirico e macedonja. E paulo samo / h(er)esiarca fue conecido en atenas.

Tamién en a "Grant Cronica de Espanya":

En aq(ue)l mismo anyo esdeuino q(ue) octauia(n)o cesar huuo ap(ar)elladas todas s(us) huestes & todos s(us) afferes. & quiso mou(er) pora yr e(n) espanya / mas leua(n)taro(n)se e(n) aq(ue)lla ora ilirico & pa(n)nonia & una p(ar)tida de ytalia

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Iliria. Articlo sobre Iliria en a Enciclopedia Larousse.


 
Provincias de l'Imperio Romano en a suya maxima extensión
SPQR
Acaya · Echipto · Africa · Alpes Cottios · Alpes Maritimos · Alpes Peninos · Arabia Petria · Armenia · Asia · Asiria · Bitinia y Ponto · Britannia · Capadocia · Cilicia · Chermania Inferior · Chermania Superior · Chudea · Corcega y Cerdenya · Creta y Cirene · Chipre · Dacia · Dalmacia · Epiro · Galacia · Galia Aquitania · Galia Belga · Galia Celtica · Galia Narbonés · Hispania Betica · Hispania Tarraconense · Italia · Lusitania · Licia y Panfilia · Macedonya · Mauritania Cesariense · Mauritania Tinchitana · Mesopotamia · Mesia Inferior · Mesia Superior · Norico · Panonia Inferior · Panonia Superior · Recia · Sicilia · Siria · Tracia