Arte

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Iste articlo ye sobre l'arte como un medio d'expresión y comunicación; ta atros usos, se veiga Arte (desambigación).
A Gioconda de Leonardo da Vinci, 1503 - 1505. Olio sobre tabla de tremolín, 77 x 53 cm.

O termin art[1] u arte procede d'o latín ARTEM. En l'Antigüedat se consideró l'arte como a pericia y manya en a producción de cualcosa. En a Modernidat, manimenos, empecipia a distinguir-se entre artesanía y bellas artes y entre artesán y artista. Asinas, l'artesán practica as artes utils, s'adedica a fer obchectos que tienen una clara utilidat. L'artista s'adedica a las bellas artes y os suyos obchectos u practicas tienen un carácter ornamental, exprisivo u de reflexión arredol d'a realidat social. En atras culturas ista distinción no existe.

Os obchectos artisticos[editar | modificar o codigo]

As caracteristicas que definen a los obchectos artisticos son :

  • No son cosas utiles, en o sentiu de estar feitas con un fin purament pragmatico. Anque muitos tienen una utilidat, no ye a suya motivación prioritaria.
  • Son obchectos orichinals y unicos. Asinas, una copia d'un cuadro por mui bien feita que siga no sería una obra d'arte.

Teorías sobre l'arte[editar | modificar o codigo]

As prencipals teorías sobre l'arte, en son tres:

  • Formalismo: L'arte consiste en a combinación de colors, ringlas y plans, ecetra. Istas obras por un regular no cumplen un fin.
  • Exprisionismo: L'arte representa en as suyas obras as emocions y sentimientos d'o autor. L'artista tracta de representar una experencia emocional a traviés d'aparatacions y distorsions con a fin de intensificar-las. Un meyo de exprisionismo ye a musica.
  • Simbolismo: Teoría que se centra en a significación d'a obra. As sinyals esteticas se caracterizan por no estar referencials, ye dicir, no bi ha convencionalidat entre a sinyal y l'obchecto. Atra caracteristica ye que son iconos, ye dicir, bi ha semellanzas entre as propiedaz de l'obchecto. Expresan valors que contienen a sinyal mesma. Os pintors simbolistas emplegan colors vivos, ringlas gordas, y s'inspiran en temas literarios y relichiosos...

L'arte ta representar a realidat[editar | modificar o codigo]

  • L'arte puede servir ta representar a realidat u ta ofrir-ne una conoixencia diferent d'a que pueden ofrir-nos atras disciplinas como as ciencias.
  • L'arte representativo u fegurativo sirve ta representar flecas d'a realidat. Muitos filosofos y artistas han caducato que a función fundamental de l'arte ye a de remedar a la naturaleza .
  • L'arte sería una representación d'a realidat humana y servirba en muitos casos ta fer-nos conoixer realidaz que no conoixemos. Isto resulta mui polemico, hi habendo dos teorías concaradas:
    • O aislacionismo: apreciar a propia obra d'arte isolada d'atros factors.
    • O contextualismo: empara que a obra d'arte bi ha que considerar-la en o suyo contexto, en a bastida en a que se da.

Arte ta cambiar a sociedat[editar | modificar o codigo]

L'arte se da siempre en un contexto historico y social determinato. Diferents teorías:

  • L'arte por l'arte: L'arte tien o suyo sentiu y fin en sí mesma. Seguntes ista teoría l'artista ye belún dotato d'unas extraordinarias cualidaz creyativas y a suya prencipal obligación ye perfeccionar a suya obra. Ista teoría fue esfendida por bels romanticos alemans d'o sieglo XIX.
  • L'arte como fuerza social : Ye concarada con l'anterior, l'artista tien una gran responsabilidat social, y ha de estar-ie "embrecato" con o suyo tiempo. Ista teoría fue esfendida por os socialistas franceses d'o sieglo XIX y luego se extendió a atros países.

Arte como amostranza moral[editar | modificar o codigo]

A concepción moralista se basa en que l'arte ha d'estar a lo servicio d'a moralidat, y se arriba a considerar mesmo que ha de ser refusato tot arte que no prometa valors morals que se consideren aprofitables. O moralismo en l'arte se remonta a Platón (sieglo IV aC), ta o que as tres ideyas fundamentals a las que debe aspirar o ser humán son a de Polideza, Bondat y Chusticia, habendo-ie entre ellas una intima relación.

En l'actualidat sigue viva la polemica sobre os efectos morals de l'arte y sobre a lechitimidat u no de censurar l'arte por criterios morals y no esteticos.

As bellas artes[editar | modificar o codigo]

Los borrachos de Diego Rodríguez de Silva y Velázquez, 1629. Olio sobre estopazo, 165 x 227 cm.

Charles Batteaux (1474) estió lo inventor d'o termin "bellas artes", que aplicó orichinalment a danza, estretalla, musica, pintura y poesía, adhibindo-ie dimpués arquitectura y explicativa. Mas tardi, a lista penarba cambeos seguntes os diferents autors, que bi adhibirban u en quitarban artes.

Ricciotto Canudo, o primer teorico d'o cine, estió lo primer en calificar a o cine como lo seteno arte en 1911.

Actualment, se considera a siguient lista:

Beluns consideran atras artes en a lista, como a televisión, a publicidat u os vidiochuegos.

Disciplinas artisticas[editar | modificar o codigo]

Fallingwater house (u Casa d'a cascada), de Frank Lloyd Wright

.

Epocas

Arte prehistorico (Prehistoria).
Arte mesopotamico (IV milenio a.C).
Arte griego (Estilo artistico desembolicato por a cultura griega).
Arte celta (Alto u baixo sieglo IX antis de Cristo).
Arte romano (Dende lo sieglo III a.C. a lo sieglo V d. C.).
Arte iberico(Sieglos VI-IV antis de Cristo).
Arte paleocristián(Sieglos I a V).
Arte bizantín (Sieglo VI).
Arte astur.
Arte romanico (Europa, sieglos XI, XII y parti d'o XIII).
Arte gotico ( Dende o sieglo XIII dica o Renaiximiento).
Arte d'o Renaiximiento (Dende o sieglo XV dica o sieglo XVI).
Arte barroco (Dende o sieglo XVII y as primeras decadas d'o sieglo XVIII).
Arte d'o Sieglo XX.
Arte d'o Sieglo XXI.

Estilos artisticos

Arte rechional

Arte africano (Manifestacions artisticas producidas por os pueblos de l'África subsahariana)
Arte chino
Arte musulmán (Estilo artistico desembolicato en a cultura chenerada por a relichión islamica)

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. *(es) José Antonio Saura Rami: Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas, Zaragoza, Gara d'Edizions-Institución Fernando el Católico (2003). p 348

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • (en) Eco, Umberto. Storia della bellezza . BOMPIANI, 2004, Barcelona. ISBN 45232497.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]