Ximena Ferrández

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ximena Ferrández
Reina consort de Navarra y contesa consort d'Aragón

988-
Predecesor Urraca Ferrández
Succesor Munia de Castiella

988-
Predecesor Urraca Ferrández
Succesor Munia de Castiella

Naixencia ca. 970
Muerte ca. 1045
Conchuche/s García Sánchez II de Navarra
Descendencia Sancho Garcés III de Navarra
Urraca de Navarra y Ferrández
Pai Ferrando Bermúdez
Mai Elvira Díaz

Ximena Ferrández (ca. 970-ca. 1045), estió reina consort de Pamplona y contesa consort d'Aragón por o suyo matrimonio con o rei García Sánchez II.

Relacions familiars[editar | modificar o codigo]

Ximena yera filla d'o conte de Cea, Ferrando Bermúdez, y d'Elvira Díaz, filla d'o conte Diego Muñoz de Saldaña y a suya muller Trechidia. Tenió cuantos chirmans, entre éls, Pero Ferrández —con qui s'extingue a linia recta de varón d'a casa condal de Cea en morir sin descendencia masculina—, Gotina, muller d'o conte Pelayo Rodríguez, y Chusta, casada con o conte Flaín Muñoz.

Reina de Pamplona[editar | modificar o codigo]

Estió reina de Pamplona en casar-se con García Sánchez II en calendata amanada a l'anyo 988. A primera vegada que se rechistra a suya presencia en a cort pamplonesa estió en 992 cuan, con atros miembros d'a casa reyal, confirmó una donación que reyalizó o suyo suegro, o rei Sancho Garcés II, a o monesterio de San Millán de la Cogolla. Dimpués fegura en 995 chunto a o suyo conchuche, actuando ya como reis de Pamplona, en una donación a o monesterio de Sant Chuan d'a Penya. En garra d'istos documentos consta que o suyo primochenito, o futuro rei Sancho lo Mayor, haiga naixiu, lo que leva a o historiador Gonzalo Martínez Díez a suposar que iste probablement naixió entre 992 y 996, y antis de 997 cuan apareixe por primera vegada en un documento que no indica ni o día ni o mes, nomás que fue expediu en 997 cuan o rei García Sánchez II reyalizó un atra donación a San Millán y la confirma, entre atros, Sancius filius meus.[1] Antiparti d'o fururo rei, Sancho Garcés III, tamién fuoron pais d'Elvira, García y d'Urraca, futura muller de Alifonso V de Leyón.

Entre Leyón y Pamplona[editar | modificar o codigo]

Ximena pareixe que motivó l'acullida en a cort pamplonesa d'o suyo chirmán Pero Ferrández de Cea mientres obteniba o favor d'o rei leyonés. Amás vinclos familiars d'ista reina aduyan a esplanicar as futuras implicacions d'o suyo fillo en os afers d'a cort leyonesa. Mas entabant, Sancho lo Mayor, mantendrá aspiraciones lechitimas en cuantas custions escayecidas en Leyón y Castiella. O fallecimiento en 1028 de su tío materno, Pero Ferrández de Cea, zaguero en a linia masculina, empentará a Sancho a asumir, como parti de l'herencio materno, as tierras d'o condau de Cea.

O contexto historico: Almanzor[editar | modificar o codigo]

O empentón d'Almanzor por tierras leyonesas, castellanas y pamplonesas contribuye a una gran manca de noticias. Iste caudillo cordobés, que fació dicaa 52 campanyas contra os territorios cristianos, plegó a ocupar y estricallar a mesma Pamplona en dos ocasions (994 y 999).[2] Encara bi habrá, chunto a o rei leyonés, un atro enfrentamiento en Cervera (1000)[3] y puet estar que estase poco dimpués d'ista zaguera cuan desapareixiera o rei pamplonés.[4]

Rechencia pamplonesa[editar | modificar o codigo]

Dimpués d'a muerte d'o suyo mariu, arredol de l'anyo 1000, se produce en o reino de Pamplona un interregno dica a proclamación de Sancho Garcés III, lo Mayor. Encara que se establió un consello de rechencia con Sancho Remíriz, rei de Viguera, a o frent, no pareixe que quedarán exentas d'él tanto Ximena como l'abuela paterna, Urraca, pues as dos guidoron os primers trangos d'o rei Sancho dimpués d'haber estau proclamau rei, u bien a la muerte de su pai u cuan remató o interregno.

A muerte d'a reina, arredol d'o 1045, fue posterior a la d'o suyo fillo Sancho III. A suya lonchevidat, amás, favoreixió o establimiento d'a hechemonía dinastica d'o reino de Pamplona.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. A o diploma de 995 le manca a fin a on apareixe a calendación y, seguntes Martínez Díez, no se puet afirmar que Sancho lo Mayor no haiga naixiu ta ixa calendata
  2. (es) Almanzor. Gran Enciclopedia Navarra. Fundación Caja Navarra
  3. Que en ista batalla levar o mando o conte castellano Sancho García fa considerar a Cañada Juste sobre a cierta y previa desaparición d'o rei pamplonés asinas como de Bermudo III
  4. (es) García Sánchez II. Gran Enciclopedia Navarra. Fundación Caja Navarra

Bibliografía[editar | modificar o codigo]


Predecesora:
Urraca Ferrández
Reina consort de Navarra
988-
Succesor:
Munia de Castiella
Predecesora:
Urraca Ferrández
Contesa consort d'Aragón
988-
Succesor:
Munia de Castiella