Sufixo -mento

De Biquipedia
(Reendrezau dende Terminación -mento)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O sufixo -mento ye un sufixo culto dreitament derivau d'o sufixo latín -MENTUM, que se fa servir pa creyar substantivos deverbativos indicadors d'instrumento, resultau u nombre d'una acción. O plural neutro d'este sufixo latín ye -MENTA y s'ha convertiu en un atro sufixo que indica colectividat.[1]

O sufixo latín -MENTUM ha evolucionau ta o sufixo -miento por via patrimonial. A terminación -mento se troba muito en cultismos presos de palabras latinas con o sufixo -MENTUM, pero en a suya aparición en navarro-aragonés bi ha tamién una influencia galorromanica, en especial occitana u catalana.

Documentación medieval[editar | modificar o codigo]

S'ha afirmau que a suya presencia en romanz navarro en parolas como mandamento se debe a una influencia occitana u catalana.[1] En aragonés medieval se presenta a sobén con apocope: viello testament,[2] estrument,[3] insturment,[4][5] augment, firmament,[6] ecetra. Beluns d'estos casos son traduccions dende o francés antigo.

Documentación en aragonés benasques[editar | modificar o codigo]

En aragonés benasqués se presenta con apocope, representando una variant d'o sufixo patrimonial -miento y no representa un cultismo: aborriment, pensament, encomenzament, acabament, ecetra.[7]

Documentación en atras parlas alto-aragonesas[editar | modificar o codigo]

  • Molimento, probablement plegau a traviés d'as luengas galorromanicas, a on a u latina cambia ta ü.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. 1,0 1,1 (es) David A. Pharies: Diccionario Etimológico de Los Sufijos Españoles: Y de Otros Elementos Finales Volumen 25 de Biblioteca románica hispánica. Editorial Gredos, S.A., 2002. ISBN 8424923391, 9788424923396 pp 403-405.
  2. (an) "Libro d'el Trasoro"
  3. (an) "Fueros d'Aragón"
  4. (an) Cronica de los Conquiridors
  5. (an) Libro d'as Marabillas d'o Mundo
  6. (an) "Libro d'as Marabillas d'o Mundo"
  7. (es) José Antonio Saura Rami, Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas, Zaragoza, Gara d'Edizions-Institución Fernando el Católico (2003).

Bibliografía[editar | modificar o codigo]