Ir al contenido

Soniu

Articlo d'os 1000
De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Representación esquematica de l'oido. (Azul: ondas sonoras. Royo: tempán. Amariello: cóclia. Verde: celulas que fan de receptors auditivos. Porpra: espectro de frecuencia de respuesta de l'oyiu. Narancha: impulso d'o niervo.)

O soniu (u sonito) ye una succesión de cambios de presión en un medio (solido, liquido u gas), prevocaus por una vibración que se i transmite en forma d'ondas sonoras. Os humans, y tamién muitos animals, pueden percibir o soniu a traviés d'o sentiu d'a oyida. O rango de sonius audible por l'hombre ye tipicament entre 20 Hz y 20 kHz.

A diferencia d'atros tipos d'enerchía calorifica, enerchía luminosa, que pueden viachar a traviés d'o vueito, o soniu necesita un medio material ta transmitir-se. Ista transmisión ye lonchitudinal en un fluido (liquido u gas) y transversal en un solido.

A velocidat d'o soniu (velocidat a que se desplaza o soniu) pende d'a densidat d'o medio a traviés d'o que viacha. En l'aire, ista velocidat ye de bels 340 metros por segundo, encara que varía con a temperatura y a humidat.

As prencipals caracteristicas d'as ondas sonoras son, como en cualsiquier atro tipo d'onda, a frecuencia y l'amplitut.