Soniu

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Representación esquematica de l'oido. (Azul: ondas sonoras. Royo: tempán. Amariello: cóclia. Verde: celulas que fan de receptors auditivos. Porpra: espectro de frecuencia de respuesta de l'oyiu. Narancha: impulso d'o niervo.)

O soniu (u sonito) ye una succesión de cambios de presión en un medio (solido, liquido u gas), prevocaus por una vibración que se i transmite en forma d'ondas sonoras. Os humans, y tamién muitos animals, pueden percibir o soniu a traviés d'o sentiu d'a oyida. O rango de sonius audible por l'hombre ye tipicament entre 20 Hz y 20 kHz.

A diferencia d'atros tipos d'enerchía calorifica, enerchía luminosa, que pueden viachar a traviés d'o vueito, o soniu necesita un medio material ta transmitir-se. Ista transmisión ye lonchitudinal en un fluido (liquido u gas) y transversal en un solido.

A velocidat d'o soniu (velocidat a que se desplaza o soniu) pende d'a densidat d'o medio a traviés d'o que viacha. En l'aire, ista velocidat ye de bels 340 metros por segundo, encara que varía con a temperatura y a humidat.

As prencipals caracteristicas d'as ondas sonoras son, como en cualsiquier atro tipo d'onda, a frecuencia y l'amplitut.