Senyoría de Molina-Alto Tajo
![]() |
Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla. |
Senyoría de Molina-Alto Tajo | |
Comarca de Castiella-La Mancha | |
Capital •Municipios |
Molina d'Aragón 79[1] |
Entidat •Comunidat •Provincia |
Comarca![]() Guadalachara |
Superficie •Total |
4.308 km² |
![]() Senyoría de Molina (narancha fosco) y Alto Tajo (narancha claro) Mapa de situación en Castiella-La Mancha |
A Senyoría de Molina-Alto Tajo ye una comarca d'a provincia de Guadalachara (Castiella-La Mancha), con capital en Molina d'Aragón.
Esta comarca muga a lo norte con Soria (Tierra de Medinaceli) y Zaragoza (Comunidat de Calatayú), a l'este con Zaragoza (Campo de Daroca) y Teruel (Xiloca), a lo sud con Teruel (Sierra d'Albarrazín), y a l'ueste con a provincia de Cuenca y a resta d'a provincia de Guadalachara.
Con una superficie de 4.308 km², ye a comarca mas gran d'a provincia, y bi predominan os lugars chicotz y quasi deshabitatos, ye una zona de entre as mas albandonatas d'Espanya. Part d'a población d'a comarca emigró ta Zaragoza, pus esta comarca tien mas relación tradicional con Teruel y Zaragoza que con a suya capital provincial, Guadalachara. Destaca o Parque Natural de l'Alto Tajo.
Parla[editar | modificar o codigo]
En esta comarca bi ha muitos aragonesismos, como por eixemplo:
- Bolligar, Borbute, cagacierros (¿cagafierros?), calcero, caldo morcas, camajuste, carrañar, catachán, chemecar, charraire, chito, chumar, cunacho, dendaloso, empazar, enfajinar, enza, escorrozo, escorutos/escurutos/escoritos, esturgar, puerta falsa, fartizo, forigana, fotre, frisel, friselera, fuina, fusta, gaire, garafullo, gayata, gripia, garrón, guarreña, jambrar, jumera, legona, casalugar, (y lugar), malfurriar, marrotear, merra, medolla, milorcho, minyoneras, hacer una mozada, panto, paretanyo, peirón, petar, piazar, pilmar, rechitar, remeje, rujiazo, segureta, sorrampa, sostre, sulsida, supiendo, ta pa tu (fosilización d'o caso preposicional d'o pronombre tu, te parix a tu, se da en a ribera d'o Miedes). Tafugo, tajuguera, tajador, tamborinada, tartir, trabillanco, tracalero, trastajear, trucar, vendema, pon y zapa, zarapitero, zarrapollera, ecetra...
Muitos d'ellos son comuns con o castellano d'as zonas mugants de Zaragoza y Teruel, pero con significato encara més fosilizato en accepcions concretas, y a vegatas diferents. O numero d'estos aragonesismos en o castellano d'a Senyoría de Molina ye mayor que en o catalán d'o Baixo Aragón u Castellón, y dengún no diz que no ye castellano.
Bibliografía[editar | modificar o codigo]
- Mariano Marco Yague Vocabulario de Palabras típicas. Recogidas en Labros, Hinojosa y en otros pueblos de: El Señorío de Molina.
Referencias[editar | modificar o codigo]
Vinclos externos[editar | modificar o codigo]