Presa d'a Bastilla
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Presa d'a Bastilla | |
|---|---|
| [[]] | |
 A presa d'a Bastilla de París, en un cuadro de Jean-Pierre Houël. | |
| Información cheneral | |
| Calendata: 14 de chulio de 1789 | |
| Puesto: Bastilla (París, Francia) | |
| Resultau: Victoria d'os revolucionarios sublevatos. | |
| En conflicto | |
 Reino de Francia
|
 Revolucionarios franceses
|
| Comandants | |
| Bernard-René Jordan de Launay (†)
|
Pierre-Augustin Hulin
|
| Soldaus | |
| 82 invalidos 32 guardias suizos 30 canyons |
688 Sans-culottes 61 Guardias franceses 5 canyons |
A presa d'a Bastilla, escaicita o 14 de chulio de 1789 en a ciudat de París (alavez en o reino de Francia) ye un escaicimiento mientres a Revolución francesa, con un alto valor simbolico, no nomás por ixas envueltas sino que tamién en o esdevenidero. Asinas, cuan s'escaició a presa d'a Bastilla, estió una sinyal d'a cayita d'o despotismo en Francia, en estar a Bastilla uno d'os suyos simbolos mas conoixitos; a noticia d'a cayita s'estendilló a escape por tota Europa, estando conoixita dende Moscú dica Lisbona. Antiparte, en a tradición historiografica francesa a cayita d'a Bastilla se converte en o momento a on remata l'Antigo Rechimen y prencipia a Revolución francesa. Politicament, iste escaicimiento ye un d'os actuals simbolos de Francia: o 14 de chulio de 1790 s'organizó a Fiesta d'a Federación ta conmemorar-lo, y posteriorment se convertió (oficialment dende 1880 y dica hue) en a fiesta nacional de Francia, encara que en conmemoración no d'a presa d'a Bastilla sino d'a primera Fiesta d'a Federación l'anyada siguient.
Historiografía y leyenda
[editar | modificar o codigo]Cuasi un sieglo dimpués d'a Revolución francesa, ista calendata se prenió como Fiesta Nacional francesa en 1880 pero no ta celebrar a presa d'a Bastilla en sí, sino ta remerar a Fiesta d'a Federación de 1790, que coincidiba aldredes en a mesma calendata. A importancia d'a presa d'a Bastilla se debe a la suya valura simbolica representando a cayita d'o poder absolutista d'a monarquía francesa, pero no estió un acto tan relevant politicament y estratechica como s'ha gosato presentar por a historiografía romantica.
A Bastilla heba estato mientres anyos o bastión de muitas victimas de l'arbitrariedat monárquica. Astí s'engarcholaban sin de chuicio a os parisiens sinyalatos por o Rei con una simpla Lettre de cachet. Yera una fortaleza medieval en pleno París, sin d'uso militar chustificato. En os Cuadernos de queixas d'a ciudat de París ya se demandaba a suya destrucción, y o ministro Necker pensaba destruir-la dende 1784 por o suyo gran coste de mantenimiento. En 1788 s'heba decidito zarrar-la, lo que explica que bi hese pocos presos en 1789. En l'inte d'a suya cayita, o 14 de chulio de 1789, nomás acubilaba a cuatre falsificadors, a un malauto mental (Auguste Tavernier), a un noble condenato por incesto y a un complice de Robert François Damiens, autor de una tentativa d'asasinato sobre Luis XV.
A imachen revolucionaria amplament espardita d'o mito d'una garchola a on que se podriban as victimas d'a monarquía no corresponde por lo tanto con l'uso d'a fortaleza en l'inte d'a suya presa, ya que a fortaleza heba perdito en parti a suya función de prisión d'Estado.[1] Pero reflecta una realidat que sí heba existito dende o sieglo XVII, cuan o Cardenal Richelieu prencipió a emplegar-la como garchola d'Estato.[2]
Prebar a presencia mientres a presa d'a Bastilla suposaba una recompensa por parti de l'Asamblea Nacional. O 19 de chunio de 1790, a propuesta d'o deputato Armand Camus, l'Asamblea Nacional votó por aclamación un decreto en o que se decidió dar un puesto preminent a os "vencedors d'a Bastilla" en os actos d'a primera Fiesta d'a Federación que s'iba a celebrar a o mes venient. Pero un decreto d'o día 25 les quitó ixa honor ta reservar-la a la Guardia Nacional. Se les atorgó una pensión, un uniforme, un fusil y una espata con o suyo nombre gravato, una brazalera y una medalla, y un diploma d'agradecimiento d'a patria.[3] Una comisión examinó de marzo a chunio de 1790 as prebas aportatas por os candidatos y censó oficialment en ixe momento a 954 combatients, entre civils y guardias franceses. En 1832, baixo a Monarquía de Chulio, se revisó a lista, refusando-se bels expedients por considerar-se "dandalosos" y fixando a cifra final en 630.[4]
Seguntes bels autors,[5] a importancia d'a presa d'a Bastilla ha estato emponderata por os historiadors romanticos, como Jules Michelet, que quisieron fer-la un simbolo fundador d'a Republica. Atros autors afirman que o setio y a capitulación d'a garchola no habió d'estar un feito guaire heroico ya que nomás yera esfendita por un zarpau d'hombres, y que os unicos muertos habrían estato l'alcaide Bernard de Launay y o politico Jacques de Flesselles.[6]
Pero os documentos d'a epoca deixan constancia de que o 14 de chulio de 1789, a fortaleza yera esfendita por 32 soldatos suizos y 82 "invalidos de guerra", tenendo prous canyons y municions. O setio remató con 98 muertos, 60 feritos y 13 mutilatos, entre os asaltants.[7]
O escaicimiento tenió una gran resonancia en tota Europa, no tanto por a importancia d'o succeso, sino por a suya valura simbolica, que encara remane como fito en a historia d'as revolucions.
As vichilias d'a presa d'a Bastilla
[editar | modificar o codigo]O pueblo de París yera inquieto dende feba bels días, temendo que as tropas foranas que s'estaban en os arredols de París se fesen servir ta reprimir a revolución. Una milicia de 48.000 hombres heba estato constituita, pero sin d'armas.
Domingo 12 de chulio de 1789
[editar | modificar o codigo]
O maitín d'o domingo 12 chulio de 1789, os parisiens son informatos d'a destitución de Jacques Necker, a notícia s'estendilla por París. A meyodía, en o Palacio Reyal, un avogau y periodista alavez poco conoixito, Camille Desmoulins, puya sobre una tabla y alenta a la multitut de paseyants y grita a prener as armas contra o gubierno d'o rei.
En as carreras de París y en o chardín d'o Palacio Reyal se producen a-saber-las manifestacions, os bustos de Jacques Necker y de Philippe d'Orléans son portiatos en as cabeceras. O rechimiento de caballeria, o Royal-allemand carga contra a multitut que se trobaba en as Tuileries. Se contan diversos feritos, y talment un muerto d'entre os alborotadors.
En prencipiar a tardi, Pierre-Victor de Besenval en cabeza d'as tropas instalatas en París, da a orden a os rechimientos suizos instalatos en o Champ-de-Mars d'intervenir.
Lunes 13 de chulio de 1789
[editar | modificar o codigo]A l'una d'a matinada, cuaranta d'as cincuanta barreras que permiten a dentrata en París son crematas. A multitut d'os alborotadors desiche a baixata d'o pre d'o grano y d'o pan.
Una remor circula en París: en o convento de Saint-Lazare yera almadacenato o grano; o convento ye saqueyato a las seis. Dos horas dimpués, una reunión d'os "electors" d'a capital se fa en a Casa d'a Villa. Encabezando-la se i troba o prebost d'os venedors de París, Jacques de Flesselles. En mel meyo d'una multitut desencadenata, deciden formar un «comité permanent» y prenen a decisión de creyar una «milicia burgesa» de 48.000 hombres, ta mirar de controlar os desórdens. Cada hombre portiará como marca distintiva una insignia con as colors de París, royo y azul. Ta armar ista milicia, os alborotadors se fan con o Garde-Meuble a on que son almadacenatas as armas, pero tamién as coleccions antigas. Por orden de Jacques de Flesselles 50.000 picas son forchatas. Obedecindo a multitut as órdens que pareixeban provenir d'o Palacio Reyal, parlaban de prener a Bastilla.
A las 17 horas, una delegación d'os electors parisiens torna a os Invalidos ta reclamar as armas de guerra que i son almadacenatas. O gubernador s'atura. O Tribunal no reacciona. Os electors no obtienen as armas.
Cronolochía detallata d'a presa d'a Bastilla o 14 de chulio de 1789
[editar | modificar o codigo]10 horas : Os alborotadors prenen os 30.000 a 40.000 fusils almadacenatos en os Invalidos
[editar | modificar o codigo]
Debant d'o refuse d'o gubernador en os Invalidos, una multitut graniza (de 40.000 a 50.000 personas) se presentan debant d'os Invalidos ta apoderar-se-ne por a fuerza. Ta esfensar os Invalidos bi ha canyons, pero istos no pareixen preparatos ta ubrir o fuego sobre os parisiens. Bels centenars de metros dillá, diversos rechimientos de caballeria d'infanteria y d'artilleria acampan sobre o plan d'o Champ-de-Mars, baixo a orden de Pierre-Victor de Besenval. Iste reune os chefes d'os cuerpos ta saber si os suyos soldatos luitarían contra os alborotadors. Unanimement, responden no. O escaicimiento capital d'a chornata. A multitut, que dende alavez ya no se podrá aturar, escala os fosos d'os Invalidos, vulca as baranas, baixa a las bodegas y prene entre 30.000 y 40.000 fusils de polvora negra que i son almadacenatos astí, a mas de 12 canyons y d'un mortero. Os parisiens son dende agora entabant armatos.
10 horas 30: una delegación va a la Bastilla ta demandar balas y polvora
[editar | modificar o codigo]Precipitatos por a multitut d'alborotadors, os electors d'a ciudat de París en reunión en a Casa d'a Villa, ninvian una delegación a o gubernador d'a Bastilla, M. de Launay, ta demandar a distribución d'a polvora y d'as balas a os parisiens que han de formar una «milicia burgesa». Ista delegación ye recibita con amabilidat, incluso ye convidata a minchar, pero se'n va sin cosa.
11 horas 30: una segunda delegació va a la Bastilla
[editar | modificar o codigo]A las 11 horas 30 una segunda delegación conducita por Jacques Alexis Thuriot d'a Rozière y Louis Ethis de Corny va a o castiello d'a Bastilla. No puet obtener cosa. A multitut d'alborotadors armata con os fusils presos en os Invalidos s'aglutina debant d'a fortaleza.
13 horas 30: os esfensors d'a Bastilla ubren fuego sobre os asaltants
[editar | modificar o codigo]Os ueitanta y dos esfensors d'a Bastilla y trenta y dos guardias suizos d'o rechimiento de Salis-Samade a las órdens de René-Bernard Jordan de Launay ubren fuego sobre os alborotadors.
14 horas: Una tercera delegación va a la Bastilla
[editar | modificar o codigo]Una tercera delegación va a la Bastilla, en ista se troba l'abat Claude Fauchet.
15 horas: Una cuatrena delegación va a la Bastilla
[editar | modificar o codigo]Una cuatrena delegación va a la Bastilla con Louis Ethis de Corny atra vegata, se presenta debant d'o marqués de Launay pero no obtiene cosa. Os soldatos d'a guarnición d'a Bastilla y os setiadors se lanzan os uns sobre os atros.
15 horas 30: 61 Guardias Franceses se presenten debant d'a Bastilla con cinco canyons
[editar | modificar o codigo]Un destacamento de sesanta y un guardias franceses baixo mando de Pierre-Augustin Hulin, antigo sarchento en a Guardia Suiza se presenta debant d'a Bastilla. Han portiato con éls cinco canyons d'os Invalidos. Istos canyons son mesos en batería contra as puertas y o puent levadizo d'o castiello.
17 horas: capitulación d'a Bastilla
[editar | modificar o codigo]
A guarnición d'a Bastilla torna a las armas, baixo promesa d'os setiadors de que no se producirá denguna execución si reblan. Os alborotadors invaden a fortaleza, liberando os siet presos que bi yeran engarcholatos y s'apoderan d'a polvora y d'as balas. A guarnición d'a Bastilla, presa, ye levata a la Casa d'a Villa. Por o camín, o marqués de Launay ye masacrato, o suyo tozuelo será tallato con un cuitiello. Bel invalidos troban tamién a muerte mientres o trachecto. Jacques de Flesselles ye asasinato baixo l'acusación de traiduría. Os asitiadors tenioron un centenar de baixas y setanta y tres feritos.
A mas a mas d'os prisioners, a fortaleza aculle l'archivo d'o tenient de policía de París que ye chusmeso a un pillache sistematico. Ye nomas dimpués de dos días cuan as autoridaz prenen mesuras ta conservar istos rastros d'a historia. Nian Beaumarchais, de qui a casa ye situata chusto debant, no heba dandaliato a la hora de furtar bels papels. Denunciato, los ha de restituir.
18 horas: Loís XVI ordena a las tropas evacuar París
[editar | modificar o codigo]Ignorando a cayita d'a Bastilla, Loís XVI da a orden a las tropas aparcatas en París d'evacuar a capital. Ista orden será levata a la Casa d'a Villa a las dos d'a matinada.
Os tozuelos d'as victimas escapezatas paseyatos por París
[editar | modificar o codigo]Os tozuelos d'o marqués de Launay y de Jacques de Flesselles y d'atros fuoron paseyatos penchatos en una pica por as carreras de París, dica o Palacio Reyal.
Miércols 15 de chuliol de 1789, 8 horas
[editar | modificar o codigo]En Versailles, en rebellar-se, Loís XVI ye informato por o duque de La Rochefoucauld-Liancourt d'a presa d'a Bastilla. O dialogo estió o siguient:
- «No sinyor, no ye una revuelta, ye una revolución.» responde o duque de La Rochefoucauld.
Referencias
[editar | modificar o codigo]- ↑ (es) Mark Almond: Mitos y realidades del "poder del pueblo"
- ↑ (en) Maurice Block: Cyclopædia of Political Science, Political Economy, and the Political History of the United States, 1899. Lalor, John J. Nueva York. Maynard, Merrill, and Co.
- ↑ Se veiga o diploma orichinal Diploma de Vainqueur de la Bastille, Archivos Nacionals de Francia (París), y descripción y interpretación de Luce-Marie Albigès y Denise Devos.
- ↑ (fr) Les vainqueurs de la Bastille - Dictionnaire biographique et historique, 2002. París: Éd. généalogiques de la Voûte. ISBN 2-84766-034-8
- ↑ (es) Vargas Rubio, Rodolfo: Mito y realidad de la toma de la Bastilla. El Manifiesto. 2007
- ↑ (es) Cocho Gil, Flavio: La Revolución francesa y sus falsificaciones. Mito sobre la Bastilla. Excélsior. 1999
- ↑ Ver François Furet, La Révolution, con Denis Richet, Libreria Arthème Fayard, París, 1965 ; 2ª ed., La Révolution française, Hachette Littératures, col. « Pluriel » (ISSN 0296-2063) nº 950, París, 1999, 944 p., ISBN 2-01-278950-1
Vinclos externos
[editar | modificar o codigo]
Se veigan as imáchens de Commons sobre a presa d'a Bastilla.
| Control d'autoridaz |
|
|---|
Datos: Q6539- Multimedia: Storming of the Bastille, 14 July 1789 / Q6539