Petrolio

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Pozo de petrolio en Texas, Estaus Unius.

O petrolio (d'o latín < petroleum)[1] ye una mezcla complexa no homochenia d'hidrocarburos, compuestos formaus por hidrocheno y carbonio. Son mui diferents entre si, dende amarilliscos y liquidos a negros y vescosos. Istas diferencias son on debitas a las relacions entre os tipos d'hidrocarburos. Ye un recurso natural no renovable, y actualment tamién ye a prencipal fuent d'enerchía en os países desarrollaus, pero en proceso de substitución por enerchías renovables u menos contaminats.

Os components quimicos d'o petrolio se deseparan y obtienen por destilación por meyo d'un proceso de refinería. D'éls s'extrayen diferents productos, entre atros: propán y bután, bencina (gasolina), queroseno, gasoil u diesel, fueloil, aceites lubricants, gudrons, carbón de coque, ecetra.

Ista mezcla d'hidrocarburos apareixe cheneralment asociata a grans bambollas de gas natural, en chacimientos zarratos mientres mils d'anyos baixo tierra, cubiertos por os estratos superiors d'a crosta terrestre.

A mención mes antiga d'o petrolio en aragonés medieval ye d'o "Libro de Marco Polo" referindo-se a Armenia la Gran, que incluiba tierras de l'actual Kurdistán:

En aquesta gra(n)t erminia es larcha de noe sobre vna grant mo(n)tanya et aquellas gentes son xp(ist)ianos nesturins et iacobins et confina aquesta prouinçia deues trasmontana con vna otra prouincia qui se clama Georgiana et hay vna tan grant fuent dolio que .c. naues podrien cargar allora tan grant oio ende salle mas no es buen(a)[o] sino a cremar et ha v(n)tar los camellos por q(ue) las moscas no les faga(n) mal .

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]