Ilesia de Sant Pero d'Ayerbe

Iste articlo tracta sobre l'actual ilesia de Sant Pero d'Ayerbe, no entivocar-se con l'antiga colechiata de Sant Pero d'Ayerbe.

Ilesia de Sant Pero

Situación cheografica
Estau
País
'
Situación	Ayerbe, Plana de Uesca‎, Aragón
Adreza
Coordenatas
Archidiocesi
Diocesi	Uesca‎
Arcipestrau	Ayerbe
Información cheneral
Advocación	Sant Pero
Culto
Orden
Rector
Vicario parroquial
2.º Vicario parroquial
Mosen
Propietario
Administrador
Director
Coste	{{{coste}}}
Visitable
Altaria
Pisos
Amplaria
Largaria
Superficie
Diametro
Aforo
Altaria s.l.m.
Atras
Alcance
Iluminación
Potencia
Arquitectura
Tipo	Ilesia
Estilo	Neoclasico
Función
Catalogación
Materials
Construcción
Construcción	Sieglo XVI
Fundador
Inicio
Fin
Inauguración
Destrucción
Arquitecto
Incheniero estructural
Incheniero de servicios
Incheniero civil
Atros
Premios
Pachina web
Localización
Ilesia de Sant Pero Ilesia de Sant Pero en Aragón

A ilesia de Sant Pero d'Ayerbe ye una ilesia situada en a localidat d'Ayerbe (Plana de Uesca, Aragón), perteneixient a la diocesi de Uesca‎ y a l'arcipestrau d'Ayerbe‎. Estió a ilesia d'un antigo convento de dominicos adedicau a Nuestra Sinyora d'os Remeyos.

Historia

O convento d'os dominicos fue fundau por don Hugo d'Urriés y Ximénez de Cerdán, VIII Sinyor d'a Baronía d'Ayerbe, y la suya muller donya Greyda de Lanuza. A primera piedra d'a construcción se metió en l'anyo 1543, rematando-se-ne en 1548 habendo feneixiu ya don Hugo. Pa la suya construcción se destinó o campo dito d'os Hidalgos y estió obra d'os chirmans Martín y Chuan d'Aguirre. Prenió posesión d'o convento frai Tomás Esquibel, prior de Pedricadors de Zaragoza y vicario cheneral d'a Corona d'Aragón, trayendo con él a once relichiosos. Salioron a recibir-les o clero, donya Greyda con as suyas cuatre nietas y o lugar en masa. S'eslichió como prior a frai Alonso Valentín y a consagración la ofició don Francisco d'Urriés, bispe d'Urchel, dedicando o templo en honor de l'Anunciación de Nuestra Sinyora, con o títol d'o Remeyo.

Donya Greyda deixó mandau que l'apedecasen con l'habito d'a orden dominica y sin d'atabut, debant de l'altar mayor d'iste templo, a on estió apedecau con anterioridat o suyo consagrant o bispe Francisco d'Urriés.

En a suya construcción primitiva, a frontera tenió arredol d'os 20 m d'altaria, toda de piedra, primorosament elaborada, con una escultura de mas que meyano relieu, que formó os suyos zocalos, basas y capitels y, en o meyo, a Virchen dando o rosario a Sant Domingo, as dos imáchens, de cuerpo entero de cheso enduriu, a toda perfección.

En o presbiterio d'a ilesia, se construyió o panteón pa a familia Urriés que alzo as suyas restas dica una calendata amanada a 1928, que fuoron tresladaus ta o panteón que poseyen en a basilica de Nuestra Sinyora d'o Pilar de Zaragoza. A ilesia se comunicaba con o palacio d'Ayerbe por un luengo camín cubilau. En o presbiterio d'a ilesia, se construyió o panteón pa a familia Urriés que alzo as suyas restas dica una calendata amanada a 1928, que fuoron tresladaus ta o panteón que poseyen en a basilica de Nuestra Sinyora d'o Pilar de Zaragoza.

Como consecuencia d'a desamortización, o convento fue albandonau por os religiosos dominicos y destinau a posada. A suya biblioteca y atros obchetos de valura desapareixioron.

Mientres a Guerra d'o Francés, os franceses s'embrosquiloron y atrincheroron en a iglesia y torre campanal. En 1810 as tropas aragonesas no habioron atro remeyo que pretar-le fuego pa desalochar a las tropas napoleonicas.

O día 11 d'abril de 1855 s'engueró como parroquia de Sant Pero, dimpués de reparar-la y condicionar-la, baixo a tutela de l'arquitecto Ramón Villanueva, con una subvención d'o gubierno d'a reina Isabel II y gracias a las activas chestions de l'alavez mosén don Jaime Borra y as dilichencias practicadas por l'ayerbense don Mariano Soler, ta par d'alavez machistrau de Pamplona.

Entre 1855 y 1859 Genaro Ferrer construyió o calaixo d'a sacristía, copia d'o d'Almudévar, ye de fusta de pin y noguera, estando feitos de bronce os tiradors. L'organo, obra d'os tallers Nogués de Zaragoza, fue montau entre 1859 y 1860. A sillería d'o coro, reyalizada en fusta de noguera, ye un buen treballo de gusto eclectico, estando tamién obra de Genaro Ferrer, que la reyalizó en 1861. Consta de 22 sitials que en a practica se reducen a 20.

Cuan s'inauguró l'actual parroquia, nomás se fico en a torre un cimbalico, pa avisar a o vecindario d'a celebración de misas y atros actos de culto, mantenendo-se o chuego de campanas que i heba en o campanal, ya que se dició que yera prou cerenyo y solido.

O 25 de febrero de 1861 un incendio destruyió o retablo de l'altar mayor, que estió un dono d'o marqués d'Ayerbe. Dende o 26 de mayo dica o 10 d'octubre de 1866 reyalizoron l'actual retablo por obra d'o escultor Eugenio Serrano, con imáchens elaboradas por José Pueyo.

En a decada de 1880 se desmontó a torre d'ista ilesia.

En 1964, dimpués d'estar promulgau o decreto "Sacrosanctum Concilium"^[1], primera d'as constitucions aprebadas por o Concilio Vaticano II, don José Cor, mosén d'Ayerbe, entendendo a la suya traza o capítol VII, puntos 124 y 125, destruyió cualques d'as imáchens que adornaban l'altar mayor (Santa Leticia, Santa Barbara, Sant Lorient y Sant Vicent), amás se desfació d'o facistol d'o coro y despenchó os dos pulpitos con os suyos tornavoces u dosels que i heba a la dentrada d'o presbiterio, d'os cuals un desapareixió.

A mesa de l'altar actual estió un regalo de don Antonio Sarasa, y entre as obras d'a suya colocación amaneixió un bispe apedecau en buen estau de conservación, segurament don Francisco d'Urriés. En fer obras d'acondicionamiento en a capiella a on s'alzan os pasos de Semana Santa, amaneixioron uns nichos con calavres momificaus, que se sospeita estasen toz d'a familia Ena.

Entre os zaguers anyos ya son cuantos os obchectos de valura que han desapareixiu: a plancha de cobre que sirvió pa fer as litografías d'o cuadro d'o retablo d'a ermita de Sant Pavlo, o portapaz d'archent de Sant Pero, a casulla de seda morada d'o sieglo XVI, present feito por donya Greida de Lanuza, y belatros ornamentos.

Descripción

Se tracta d'una construcción de sillería, piedra picada, ladriello y tapial que ofreixe obra de cuantas epocas diferents. Ye formada por una nau de cinco trampos y capiella mayor poligonal. A decoración de l'interior d'o templo ye de concepción neoclasica: pilastras y cornisas son inspiradas en l'orden chonico, a o que siguen con fidelidat. I hai coro a os piez sobre lunetos y con frent d'arco carpanel. Frontera con decoración programada, toda ella ye de piedra y concentra a suya decoración en a portalada. A portalada ye protechida, en l'interior, por un biombo de fusta, de tablers lisos. A ilesia, hue, no tien torre. A suya fabrica ye d'o sieglo XVI, conservando obras de cuantas epocas. Conta con un museu relichioso important y un organo, de trompetería vertical y horizontal, de meyaus d'o sieglo XIX.