Diferencia entre revisiones de «Marbre»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
m r2.7.3) (Robot Adhibito: Modificato: zh:大理石
Linia 110: Linia 110:
[[vec:Màrmaro]]
[[vec:Màrmaro]]
[[vi:Đá hoa]]
[[vi:Đá hoa]]
[[zh:大理]]
[[zh:大理]]

Versión d'o 13:18 2 chi 2013

Roca de marbre
Pieza de marbre

O marbre, márbol[1][2] u mármol ye una roca metamorfica compuesta mayoritariament por calcita y formata a partir d'as calsineras y dolomías por recristalización en o metamorfismo de contacto u en o metamorfismo rechional. Presenta una textura granoblastica.

Etimolochía y semantica

O concepto de marbre en cheolochía en cheneral y en petrolochía en particular no ye o mesmo que o concepto d'os canters, os que lo comercializan y os que la fan servir en as aplicacions concretas. Por un regular fuera d'os ambients scientificos u academicos se considera "marbre" a tota roca calcica que se pueda pulir, incluindo as rocas sedimentarias como as calsineras y dolomías.

A parola "marbre" u "márbol" provién d'o latín MARMOR, MARMORIS, y este d'o griego antigo marmaron, relacionato con o verbo marmairo ("brillar"). A evolución de marmor en aragonés ye paralela a ARBOR, ARBORIS y, a traviés de l'acusativo MARMOREM daría mármor, prou pareixita a márbol, bien documentata. En os textos alchamiatos d'Urreya de Xalón mos trobamos marbol.

A forma marbre se troba sobre tot en as traduccions d'a escuela de Chuan Ferrández d'Heredia, on bi heba escribans y copistas catalanoparlants u con conoixencias més grans de catalán que d'aragonés (Nicolau de Drenopoli), y a vegatas escribiban borradors en catalán pa dimpués fer una traducción a l'aragonés dende o griego bizantín u o francés.

En o "Libro d'el Trasoro" s'escribe marbre:

E el me(n)ton es asaz mas polido q(ue) no es marbre nj(n)gu(n)a leyt(e) da color a su cuello & cristal Resplandeçe en su garga(n)t[3]

En o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo", de traductor desconoixito, mos trobamos tanto marbre como marbol.

Et por que auia mucha leche en sus tetas & q(ue) li fazia(n) mal eilla ende ocho ailli sobre las piedras de marbor Royo Assi que encora y son las seynnales blancas sobre las piedras.
Et es la plaça b(ie)n pauada por todo de marbre blanco.[4]

En textos comercials d'o sieglo XV de Zaragoza escritos en un luengache mixto catalán-aragonés se troba a forma mambre de Girona[5]

Aplicacions

O marbre ye a roca ornamental más emplegata a lo largo d'a historia. Agora, s'emplega ta fer piezas de pavimentos y revestimentos, muebles, ecetra. O suyo uso como material d'escultura privilechiato en a epoca clasica han feito d'o marbre un signo d'elegancia. Bi ha unas quantas localidatz de Grecia y Italia famosas por as suyas pedreras de marbre: Naxos, Paros, Laurion, Hymettos, Pentelicon y Carrara.

O marbre millor considerato ye lo de Carrara, por a suya pureza, por a poca porosidat y por estar translucido en losas u richuelas de 2–3 cm de grosor. Miguel Ánchel, o gran escultor d'o renaiximiento italián, vesitaba as pedreras de Carrara ta trigar presonalment os marbres ta las suyas esculturas. As esculturas de marbre de Carrara son resistents a las chelatas por a suya poca porosidat (quasi no lis entra l'augua y no se i forma chelo), pero son muito sensibles a la plevia acida.

Se veiga tamién

Bibliografía

Vinclos externos

Referencias

  1. Libro d'Apolonio[1]
  2. Federico Corriente, María Jesús Viguera. Relatos píos y profanos del manuscrito Aljamiado de Urrea de Jalón.[2]
  3. Libro d'el Trasoro
  4. Libro d'as Marabillas d'o Mundo
  5. J Angel Sesma, Ángeles Líbano Léxico comercial en Aragón (Siglo XV) Institución Fernando el Católico, 1982