Diferencia entre revisiones de «Fraxinus excelsior»

Explorar historial interactivamente

← Ir ta a edición anterior Ir t'a edición siguient →

Contenido eliminado Contenido añadido

VisualWikitexto

En renglón

Versión d'o 22:28 4 chul 2011

Fraixin

Fraxinus excelsior

Clasificación scientifica

Dominio:	Eukaryota
Reino:	Plantae
División:	Magnoliophyta
Clase:	Magnoliopsida
Orden:	Lamiales
Familia:	Oleaceae
Chenero:	Fraxinus
Especie:	F. excelsior

Nomenclatura binominal

Fraxinus excelsior
L.

Fraxinus excelsior (L., 1758), conoixito popularment como fraxín/o u fráixen ye un árbol d'a familia d'as oliacias. Os dos nombres populars d'esta especie conoixen diferents variants foneticas en tot l'Alto Aragón, anque de forma aproximativa se'n podese decir que la primera ye preponderant en a metat occidental d'o territorio, y la segunda en a oriental.

Descripción

Lo fraixín ye un árbol alto, capaz de plegar t'os 40 m y 1 de diametro, d'una crosta grisenca que se fende con es anyos. Caducifolio, as suyas fuellas, pinnaticompuestas con entre 7 y 15 foliolos, amesuran de 20 ta 35 cm, y son d'as zagueras en ubrir-se de primavera y d'as primeras en cayer-se d'agüerro si bi ha bella chelata guaire luego. As chemas son negras, a diferiencia d'as pardas d'altras especies de fráixins. As flors, d'un porpra escuro y sin de petalos, s'ubren d'antis que no las fuellas, estando las fembras una mica més luengas.

Habitat

L'árbol creix per quasi tota Europa (defueras d'a faixa més septentrional d'Escandinavia y d'a faixa més meridional d'a Europa mediterrania) y en bells puestos d'Asia occidental.

Usos

A fusta de fraixín ye estata tradicionalment usata en Europa como material ta fer arcos, mangos de ferramientas, gayatas u raquetas de tenis, entre altras cosas, gracias a la suya alta flexibilidat y resistencia. Tamién s'ha feito servir t'os fogarils perque crema prou bien dica quan que ye plegata de tallar.

Curiosidatz

L'árbol da nombre a bells toponimos; ixemplos en son Fraxén (en a val de Broto, comarca aragonesa de Sobrarbe), Lo Fraxno en a Comunidat de Calatayú, La Fraixneda en o Matarranya u la ciudat californiana de Fresno (que ye «fraixin» en castellán). Plantilla:Destacato

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-{{Grafía_87}}
 {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Fraixin}}
 {{Taxobox image | image = [[Imachen:Fraxinus excelsior - Ardenne 1a.JPG|250px]]|caption = <small> ''Fraxinus excelsior'' </small>}}
@@ Linia 15: / Linia 14: @@
 {{Taxobox_end}}
-'''''Fraxinus excelsior''''' <small>([[Linnaeus|L.]], [[1758]])</small>, conoixito popularment como '''fraxín/o''' u '''fráixen''' ye un [[árbol]] d'a [[familia (biolochía)|familia]] d'as [[oleaceae|oliazias]]. Os dos nombres populars d'esta espezie conoixen diferents bariants foneticas en tot l'[[Alto Aragón]], anque de forma aprosimatiba s'en podese dezir que la primera ye preponderant en a metat occidental d'o territorio, e la segunda en a oriental.
+'''''Fraxinus excelsior''''' <small>([[Linnaeus|L.]], [[1758]])</small>, conoixito popularment como '''fraxín/o''' u '''fráixen''' ye un [[árbol]] d'a [[familia (biolochía)|familia]] d'as [[oleaceae|oliacias]]. Os dos nombres populars d'esta especie conoixen diferents variants foneticas en tot l'[[Alto Aragón]], anque de forma aproximativa se'n podese decir que la primera ye preponderant en a metat occidental d'o territorio, y la segunda en a oriental.
-== Descripzión ==
+== Descripción ==
-Lo fraixín ye un árbol alto, capaz de plegar t'os 40 m e 1 de diametro, d'una crosta grisenca que se fende con es años. Caduzifolio, as suyas fuellas, pinnaticompuestas con entre 7 e 15 foliolos, amesuran de 20 ta 35 cm, e son d'as zagueras en ubrir-se de [[primabera]] e d'as primeras en cayer-se d'[[agüerro]] si bi ha bela chelera guaire luego. As chemas son negras, a diferienzia d'as pardas d'altras espezies de fráixins. As flors, d'un porpra escuro e sin de petalos, s'ubren d'antis que no las fuellas, estando las fembras una mica més luengas.
+Lo fraixín ye un árbol alto, capaz de plegar t'os 40 m y 1 de diametro, d'una [[crosta (botanica)|crosta]] grisenca que se fende con es anyos. Caducifolio, as suyas fuellas, [[pinnaticompuesta]]s con entre 7 y 15 foliolos, amesuran de 20 ta 35 cm, y son d'as zagueras en ubrir-se de [[primavera]] y d'as primeras en cayer-se d'[[agüerro]] si bi ha bella [[chelata]] guaire luego. As [[chema]]s son negras, a diferiencia d'as pardas d'altras especies de fráixins. As flors, d'un porpra escuro y sin de petalos, s'ubren d'antis que no las fuellas, estando las fembras una mica més luengas.
-== Ábitat ==
+== Habitat ==
-L'árbol creix per cuasi tota [[Europa]] (defueras d'a faixa més septentrional d'[[Escandinabia]] e d'a faixa més meridional d'a Europa [[Mediterranio|mediterrania]]) e en bels puestos d'[[Asia occidental]].
+L'árbol creix per quasi tota [[Europa]] (defueras d'a faixa més septentrional d'[[Escandinavia]] y d'a faixa més meridional d'a Europa [[Europa mediterrania|mediterrania]]) y en bells puestos d'[[Asia occidental]].
 == Usos ==
-A fusta de fraixín ye estata tradizionalment usata en Europa como material ta fer arcos, mangos de ferramientas, gayatas u raquetas de [[tenis]], entre altras cosas, grazias a la suya alta flecsibilidat e resistencia. Tamién s'ha feito servir t'os fogarils perque crema prou bien dica quan que ye plegata de tallar.
+A fusta de fraixín ye estata tradicionalment usata en Europa como material ta fer arcos, mangos de ferramientas, [[gayata]]s u raquetas de [[tenis]], entre altras cosas, gracias a la suya alta [[flexibilidat]] y resistencia. Tamién s'ha feito servir t'os [[fogaril]]s perque crema prou bien dica quan que ye plegata de tallar.
-== Curiosidaz ==
+== Curiosidatz ==
-L'árbol da nombre a bels toponimos; ixemplos en son [[Fraxén]] (en a [[bal de Broto]], comarca [[Aragón|aragonesa]] de [[Sobrarbe]]) u la ziudat [[california]]na de [[Fresno]] (que ye «fraixin» en [[idioma castellán|castellán]]).
+L'árbol da nombre a bells toponimos; ixemplos en son [[Fraxén]] (en a [[val de Broto]], comarca [[Aragón|aragonesa]] de [[Sobrarbe]]), [[Lo Fraxno]] en a [[Comunidat de Calatayú]], [[La Fraixneda]] en o [[Matarranya (comarca)|Matarranya]] u la ciudat [[california]]na de [[Fresno]] (que ye «fraixin» en [[idioma castellán|castellán]]).
 {{Destacato|de}}
 [[Categoría:Fraxinus]]
-[[Categoría:Árbols]]
+[[Categoría:Árbols distribuitos por Aragón]]
-[[Categoría:Flora d'Aragón]]
+[[Categoría:Árbols caducifolios]]
-[[Categoría:Flora d'Europa]]
 [[ar:مران عالي]]