Castellano enguerín

De Biquipedia
(Reendrezau dende Enguerín)
Enguerín
Enguerino
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Lugars principals
Atras denominacions {{{atras denominacions}}}
Charradors
Oficial en
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals Substrato aragonés
{{{familia1}}}
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3
SIL

O castellano enguerín ye a parla castellana local d'Enguera (Valencia). A comarca d'Enguera dita La Canal de Navarrés, se repobló con navarros, que i levoron a suya lengua y dixoron marca en a toponimia.

Descripción[editar | modificar o codigo]

Fonetica[editar | modificar o codigo]

En Navarrés y Anna bi ha distinción entre a -s- xorda de passar y a -s- sonora de casa, rabosa, teresa.

En Enguera no se-i aprecia pas seseyo, y amás conserva a pronunciacion medieval d'a z castellano-aragonesa; mantiene as ts y ds foneticas xordas (dantsa, atsucar) y sonoras (ondse, codsina).

En tota ixa zona debant dita bi ha oposición de v fricativa y b oclusiva, como en castellano medieval u como s'ha conservau en o valenciano actual. Esto amuestra que a b, v d'a ortografía castellana no corresponde con os fonemas d'o castellano medieval:

  • Eixemplos: bever, aver, cavallo, vida, biga.

(en o Cantar d'o mío Cit podemos leyer igual cavallo, cantava, haver, etc..)

Conserva a -x- aragonesa (y catalana), en ixe, cuxa y caixeta.

En Enguera bi ha casos de conservación d'a ch- aragonesa, (chirar, chelar), de palatalización d'a ll- inicial: llonganiza, llevantar.

Sindembargo a F- inicial se pierde mesmo en aragonesismos que la gosan mantener en parla baturra, (hiemo por fiemo). Ye curioso que o infinitivo fer, que en ayerbense ye castellanizau en fazer, en Enguerín se conserve como "her".

Morfolochía[editar | modificar o codigo]

Tamién existe un pasau perfecto perifrastico coincidindo con o catalán buegant: se'n va ir, ("se'n fue"). Esto lo trobamos tamién en ribagorzano.

A principios d'o sieglo XX se replegó en Enguera a forma verbal d'imperfecto queriva, tipicament aragonesa.

Como puede veyer-se se conservan muitas trazas aragonesas, que son comuns con o catalán, y ixo ye por o grau de contacto y integración que existe dende fa muito tiempo con os valencians catalanoparlants (a lo contrario que no en a "Valencia castellana" de Cofrentes-Utiel). En a comarca d'Exatiba existe un concurso literario con tres modalidaz: valenciano, castellano y dialecto enguerino.