Dialecto hamburgués
| Hamburgués Hamborger Platt | |
|---|---|
Variedaz d'o baixo alemán
| |
 Hamburgués entre os dialectos baixo alemans | |
| Localización cheografica | |
| Estau | {{{estau}}} |
| País | {{{país}}} |
| Rechión | {{{rechión}}} |
| Parlau en |  Ciudat d'Hamburgo y puestos amanatos en Schleswig-Holstein y Baixa Saxonia, Alemanya
|
| Lugars principals | |
| Estatus | |
| Atras denominacions | {{{atras denominacions}}} |
| Charradors | |
| Oficial en | |
| Reconoixiu en | {{{reconoixiu}}} |
| Regulau por | |
| Vitalidat | Meya |
| Literatura | |
| Escritors principals | |
| Rasgos dialectals | Baixo saxón |
| Clasificación lingüistica | |
| Indoeuropea | |
| Codigos | |
| ISO 639-1 | |
| ISO 639-2 | nds |
| ISO 639-3 | nds |
| SIL | nds |
O dialecto hamburgués (en baixo alemán Hamborger Platt, en alemán estándard Hamburger Platt) ye un grupo de variedaz lingüisticas d'o baixo alemán que se charran en a ciudat d'Hamburgo, Alemanya y bels lugars amanaus en Schleswig-Holstein y Baixa Saxonia. Ocasionalment, o termín hamburgués se fa servir ta decir a l'Missingsch hamburgués, una variedat d'alemán estándard con substrato baixo saxón. Istos dialectos urbans tienen a-saber-los ampres de l'anglés y o neerlandés, por eixemplo Törn "viache" (de l'anglés "turn") u suutje "chentilment" (d'o neerlandés zoetjes).
Hamburgo se pronuncia ˈhambɔrç en istos dialectos, con una "ch" parellana a la de Milch en l'alemán estándard. Ye tipico d'os dialectos d'Hamburgo y d'atros dialectos d'o baixo Elba pronunciar (y mesmo deletreyar) eu (pronunciato oi ) con o diftongo /œɪ/ (escrito öö, öh u ö), por eixemplo:
| en Hamburgo | atros puestos | Aragonés |
|---|---|---|
| keupen [ˈkʰɔɪpm] | köpen [ˈkʰœɪpm] | mercar |
| scheun [ʃɔɪn] | schöön [ʃœɪn] | polito |
Manimenos, como en a mayoría de dialectos d'o baixo saxón (baixo alemán), o monoftongo luengo /øː/ se pronuncia [ø] (como peu en francés), por eixemplo Kööm ~ Kœm [kʰøːm] "alcaravea".
Subdialectos
[editar | modificar o codigo]O baixo saxón d'Hamburgo se divide en dos grans grupos que refleixan bien as antigas diferencias culturals entre as zonas de geests y as d'almarchals.
- Se diz Geest-Platt a os dialectos que se charran en a zona de geests, ye decir no dreitament en a compleganza de l'Elba, sino mas luent enta o norte (a ciudat d'Hamburgo se troba chustament en a marguin norte d'o río Elba). Istas variants dialectals se pareixen muito a o dialecto de Holstein.
- D'atra man se troba o Marsch-Platt u "dialecto d'os almarchals", que ye o conchunto de variedaz que se charran en os almarchals que son amán d'o río Elba, incluyindo-ie a propia ciudat d'Hamburgo. Destacan o dialecto de Finkenwerder a l'ueste d'Hamburgo, d'o que bi ha cuantas obras escritas, asinas como as variedaz d'os districtos de Vierlande, Alten Land, y Harburg entre atros. Tamién cal destacar o dito Hafenplatt u "dialecto d'o puerto", que se charraba d'antis mas en os arredols d'o puerto d'Hamburgo y en o districto de St. Pauli.
As prencipals diferencias entre istos dos grupos se troban en as vocals y en a pronunciación d'o fonema /b/. Contino s'amuestra un chicot cuatrón con a comparación de bellas parolas entre as variedaz d'os geests y os almarchals:
| Geest | Marsch | Alto alemán |
|---|---|---|
| geven | geben | geben |
| maken | moken | machen |
| höörn | heuern | hören |
| Köök | Köök | Küche |
| töven | teuben | warten |
| baven | boben | oben |
L'aria tradicional de distribución d'o Geest-Platt ye hue prou urbanizata, y debito a l'alto grau d'urbanización d'o Estato Federal d'Hamburgo a conservación d'istos dialectos, asinas como o emplego d'o baixo alemán en l'actualidat, no ye guaire buena. Encara se pueden sentir manimenos istas variants en as arias rurals d'Hamburgo, asinas como en Vierlande y Alten Land, a on s'alza y se fa servir o Marsch-Platt. Tamién emplegan ista mesma variedat en o suyo entorno laboral os treballadors d'o puerto d'Hamburgo, encara que aquí se gosa conoixer actualment nomás como Hamburger Platt.
Toz os subdialectos d'o dialecto hamburgués perteneixen a o subgrupo noroccidental aintro d'o baixo alemán occidental u baixo saxón, dialecto de l'idioma baixo alemán. Bels subdialectos como a variedat de Vierlanden tienen importants influyencias d'as parlas de Mecklemburgo-Pomerania Occidental.
Atros datos
[editar | modificar o codigo]- A canción Hamborger Veermaster ye una famosa canción de mariners escrita en iste dialecto rechional.
- O vocabulario d'o dialecto hamburgués ye replegato y descrito en o Diccionario hamburgués (Hamburgischen Wörterbuch).
Se veiga tamién
[editar | modificar o codigo]- Alemán hamburgués, ta a variedat de l'alemán estándard charrata en a ciudat d'Hamburgo.
- Baixo alemán
Bibliografía
[editar | modificar o codigo]- Christoph, Walther; Lasch, Agathe; Kuhn, Hans; Pretzel, Ulrich; Scheel, Käthe; Meier, Jürgen; Möhn, Dieter (1985-2006), Hamburgisches Wörterbuch (2 ed.), Neumünster: K. Wachholtz, OCLC 182559541
Vinclos externos
[editar | modificar o codigo]- (de) www.plattmaster.de.
Datos: Q487930