Castiello de Boltanya

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Castiello de Boltanya
Envista d'o castiello de Boltanya dende lo barranco de Canyimars.
Situación cheografica
Estau
País
'
Situación	Boltanya, Uesca, Aragón
Adreza
Coordenatas
Archidiocesi
Diocesi
Arcipestrau
Advocación
Culto
Orden
Rector
Vicario parroquial
2.º Vicario parroquial
Mosen
Propietario
Administrador
Director
Coste	{{{coste}}}
Visitable
Altaria
Pisos
Amplaria
Largaria
Superficie
Diametro
Aforo
Altaria s.l.m.
Atras
Alcance
Iluminación
Potencia
Arquitectura
Tipo
Estilo	Hispano-musulmán
Función	Esfensiva
Catalogación
Materials
Construcción
Construcción	sieglo VIII
Fundador
Inicio
Fin
Inauguración
Destrucción
Arquitecto
Incheniero estructural
Incheniero de servicios
Incheniero civil
Atros
Premios
Pachina web
Localización
Castiello de Boltanya Castiello de Boltanya en Aragón

O Castiello de Boltanya, localment dito «castiel»,^[1] conoixito tamién como Castiello d'os Condes de Sobrarbe, anque este zaguer nombre no ye especificament correcto, perque mai no estió lo puesto a on que residisen os sinyors d'o Condau de Sobrarbe.

A fortaleza la construyoron os musulmans en a zona meya d'o que agora ye la comarca de Sobrarbe ta desfender a valle de l'Ara contra d'os cristianos en a Marca Hispanica, d'antes que no se i escomenzás a reconquiesta. Estió un bastión de grant importancia per a suya ubicación estratechica y per elevar-se en mont d'a villa de Boltanya, que s'estendeba en as garras d'ixe mont dende tiempos d'os romanos.

D'a epoca d'o dominio musulmán se'n sabe poquetas cosas a demés que os califas de l'Al-Ándalus teneban conoixencia d'este castiello y le guardaban intrés en a desfensa d'esta par d'as mugas, motivo ta que lo califa Abderramán III no vulcase la confanza suya si que en Amrus ibn Muhammad ta triar-lo ta que el gubernase. Mas que no conoixer-se bien, a reconquiesta d'a plaza de Boltanya encara ye un misterio, pero se ye puesto saber que en l'anyo 941 lo rei de Pamplona García Sanchez I ya se feba contar a villa y castiello d'entre las suyas posesions en Sobrarbe.

En o sieglo siguient, baixo lo reinato de Sancho lo Grant, o gubierno d'a plaza de Boltanya el desempenyó lo sobrino d'o rei mesmo, Eiximeno Garcés, dende 1028 dica 1031, y dimpuesas per Sancho Galindiz dende 1036 dica 1080 en reinando ya Remiro I d'Aragón. Estes datos fan d'ir una imachen de como yera de prencipal a villa y castiello de Boltanya en aquels primers anyos d'a reconquiesta en o Condau de Sobrarbe.

Dentrato ya lo sieglo XII, fendo comparanzas con l'anterior, Boltanya pierde importancia a favor de l'Aínsa, de maniera especialment asentuata dimpués que Alifonso I lo Bataller le i dase una concesión de fuer y carta de población a la villa d'a Cinca, tot ixo en l'anyo 1024. Os sieglos posteriors habrían de veyer a redución d'os privilechios municipals de Boltanya dica tornar-se una aldeya en termins churidicos en chos de l'Aínsa, sin de garra fuers u dreitos municipals.

No ye dica 1430 que Chuan de Bardaixí obteneriba lo títol de sinyorato de Boltanya, on que la fuerta oposición que i fayoron os infanzons que en a villa i veviban forzoron a lo qui alavez yera rei, Alifonso V d'Aragón lo Magnanimo, que revocase la concesión de fuers ta la villa, en tornando-se totas las potestaz que ésta u garra d'os suyos sinyors podesen tener a las mans d'o monarca.

Nota de lexico

↑ Esta ye una forma local d'a parola «castiello», con perduga d'a -o final atona, huei documentata só que en a comarca de Sobrarbe, antigament tamién en a Val d'Ebro y Comunidat de Teruel.

Datos: Q3572883
Multimedia: Castillo de Boltaña / Q3572883

[1] Esta ye una forma local d'a parola «castiello», con perduga d'a -o final atona, huei documentata só que en a comarca de Sobrarbe, antigament tamién en a Val d'Ebro y Comunidat de Teruel.

[1]