Arizkun
Arizkun | |
---|---|
Localidat de Navarra | |
Entidat • Estato • Comunidat • Municipio |
Localidat![]() ![]() Baztan |
Población • Total |
610 hab. (2010) |
Altaria | 278 m. |
Distancia • 57 km |
enta Pamplona |
Chentilicio | arizkundar (en vasco) |
Patrons | Sant Chuan Baptista |
Arizkun (Arizcun en castellán) ye un lugar d'o municipio de Baztan, situato en a val de Baztan, Navarra. Ta plegar-ie s'ha de prener la N-121b y una vez pasato Elizondo pillar l'esbarre a man dreita que marca Arizkun. Poseye quatre vicos: Aintzialde, Bozate, Ordoki y Pertalats. Amés d'estos, tamien tien as agrupacions de casas de Otsanaiz, San Blas y Bergara, y os grupos de caseríos que forman en conchunto Aritzakun. Seguntes o censo de l'1 de chinero de 2010, o lugar teneba 610 habitants.[1]
Mugas[editar | editar código]
Arizkun fa muga con Amaiur enta lo nord, con Azpilikueta a l'ueste, con Erratzu a l'este y con Elbete y Elizondo a lo sudueste.
Amaiur | ||
Azpilkueta | ![]() |
Erratzu |
Elbete y Elizondo |
Historia[editar | editar código]
Dende 1366 os suyos habitants ya yeran consideratos como fidalgos y en o sieglo XVIII yera lo nuclio más poblato d'a val, con 114 vecins, 31 moradors, 21 casas de pobres y cinco palacios. Tamién ha estato important lo peso d'as industrias tradicionals; en 1849 contaba ya con telars de lienzos, una fabrica d'auguardient, y dos molins fariners. Hue ye lo vico d'Ordoki qui reculle ista tradición y aplega a mayor parte d'a industria d'o lugar.[2]
Demografia y habitants[editar | editar código]
2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
644 | 644 | 656 | 650 | 627 | 622 | 638 | 632 | 631 | 629 | 610 |
Vicos[editar | editar código]
- Aintzialde
- Bozate, famoso por estar o puesto an i habió una d'as zagueras comunidatz conoixitas de cagotz
- Ordoki
- Pertalats
Mitolochia[editar | editar código]
L'antiga creyencia en sers mitolochicos, como las lamias, se veye reflectata en a toponimia d'o lugar; asinas en a microtoponimia amaneixen os termins de: Lamiputzu (pozo d'as lamias, en vasco), que ye una gorga an se diz que as lamias i apareixeban en os suyos cantos alisando-se lurs cabellos con peines doraus. Podendo-se-ie trobar amán tamién o Palacio de Goienetxe, altrament conoixito como Lamiarrita.[2]
Fiestas y celebracions[editar | editar código]

- Inauteak u "Garrastolendas", se celebran anyalment a viespra d'o miercols de cenisas, adintro d'os garrastolendas se celebran estos días:
- Chueves: egunttunttuna, fiesta infantil.
- Domingo y lunes, os chóvenes d'a localidat van demandando casa a casa.
- O martes de maitins baila o sagardantza ("baile d'a manzana"). A mediodía os presonaches ditos Hartza eta bere segizioak: Hartzazaina, damak, mozorroak, musikariak... (l'Onso y os seguidors: o guardian de l'onso, as damas, os enmascaratos, los musicos...) recorren o lugar.
- Arizkungo bestak, "Fiestas de Arizkun", se celebran o 24 de chunio, Día de Sant Chuan (San Joan Eguna).
Edificios[editar | editar código]
- Santxotena Museoa, en o vico de Bozate
- Monesterio d'a Virchen Maria d'os Ángels, siglo XVIII.
- Palacio d'Ursua, siglo XIV. Se troba situato en o vico de Bozate. Ye un palacio de cabo d'armería d'un d'os linaches más antigos de Navarra (Ursuako jauregia, en vasco).
- Palacio de Goienetxe tamién conoixito como Lamiarrita.
- Casas nobiliarias de Etxeberria y Iturraldea.
- Palacio de Bergara, Palacio cabo d'armeria y antiga torre medieval (Bergara jauregia, en vasco).
Galeria d'imachens[editar | editar código]
Arizkundarras famosos[editar | editar código]
- Pedro Ursua (1520-1561), conquistador y melitar.
- Martin Ursua (1653-1715), conquistador y melitar.
- Juan Goienetxe Gaston (1656-1735), editor, periodista y politico.
- Franzisko Laphitz (1832-1905), mosén y escritor.
- Damaso Legaz Laurenzena (1838-1902), cura y escritor en idioma vasco.
- Pello Salaburu (1951-), escritor, profesor y academico d'Euskaltzaindiaa, tamien ex-rector de la Universidat d'o País Vasco.
Vinclos externos[editar | editar código]
Se veigan as imáchens de Commons sobre Arizkun.
- (eu)/(es) Web d'o concello d'Arizkun.
Referencias[editar | editar código]
Vicos d'Arizkun | |
---|---|
Aintzialde | Bozate | Ordoki | Pertalats |
Lugars d'o municipio de Baztan | |
---|---|
Almandoz | Amaiur | Aniz | Arraioz | Arizkun | Azpilkueta | Berroeta | Elbete | Elizondo | Erratzu | Gartzain | Irurita | Lekaroz | Oronoz | Ziga |