Andalucía

	Andalucía
	Comunidat autonoma d'Espanya
Bandera	Escudo
	Himno: Himno d'Andalucía
Entidat; • Estato	Comunidat autonoma; Espanya
Capital	Sevilla
Subdivisions	8 provincias
Idioma oficial	Castellano
Superficie; • Total	Pos. 2 de 19; 87 268 km²
Población; • Total (2018); • Densidat	Pos. 1 de 19; 8 409 738 hab. ; 94,95 hab/km²
‎Chentilicio	Andaluz/a
ISO 3166-2	ES-AN
President	Juanma Moreno
Estatuto d'autonomía	30 d'aviento de 1981; 19 de marzo de 2007
Fiesta nacional	28 de febrero
	;
	Pachina web oficial

Andalucía ye una comunidat autonoma que ye localizada en a parti meridional d'Espanya, y que muga, principiando dende l'ueste en dirección este, con Portugal, con Extremadura, con Castiella-La Mancha y, a la fin, con a Rechión de Murcia. Por o sud a suya muga ye la mar, l'oceano Atlantico y a mar Mediterrania, con una costa d'una longaria de bels 910 km.

Ye a segunda comunidat autonoma espanyola mes gran y ocupa o primer puesto en a lista d'as rechions por población.

Toponimia

O nombre Andalucía se deriva d'a parola arabe Al-Andalus (الأندلس).^[3] Lo toponimo al-Andalus ye testimoniau per primera vegada per inscripcions en monedas cudidas en 716 per o nuevo gubierno musulmán d'Iberia. Istas monedas, clamadas dinars, yeran inscritas tanto en latín como en arabe. A etimolochía d'o nombre al-Andalus s'ha derivau tradicionalment d'o nombre d'os vandalos. Dende lo decenio de 1980, una serie de propuestas han desafiau ista afirmación. Halm, en 1989, derivó lo nombre d'un termin gotico, *landahlauts,^[4] y en 2002, Bossong suchirió la suya derivación d'un sustrato prerromano.^[5]

Cheografía

O relieu d'Andalucía ye formau per tres unidaz fundamentals:

Sierra Morena: a buega natural entre la plana castellana y Andalucía, con una altaria maxima de poquet mas de 1.300 m.
As cordeleras Beticas (Penibetica y Subbetica) paralelas a la mar Mediterrania. Comprende entre atras Sierra Nevada, an se troba a cota mas alta d'a peninsula Iberica: a tuca Mulhacén (3.478 m).
A val de Guadalquivir: un territorio cuasi plano que s'ubre en o golfo de Cádiz a lo sud-ueste.

Clima

Andalucía ye adintro d'o dominio climatico mediterranio, con hibiernos pleviosos y veranos ixucaus y calidos. Lo relieu accidentau produz fuertes variacions, con islas de clima de montanya en as sierras mas elevadas (Sierra Nevada, Sierra de Gádor) y comarcas de tendencia mas continental (vega de Granada). As precipitacions disminuyen d'ueste enta l'este; o puesto que recibe mas precipitacions ye a cordelera de Grazalema (2.218 mm anyals) y lo menos plevioso ye lo cabo de Gata, que a la suya vegada ye lo puesto mas ixuto d'Europa (con 117 mm anyals). A temperatura meya anyal d'Andalucía ye superior a los 16 °C, encara que con variacions cheograficas, oscilando entre los 18,5 °C en Malaga dica los 15,1 °C en Baeza. Lo mes mas fredo ye chinero y lo mas caloroso ye agosto.

División administrativa

Andalucía ye dividida en ueito provincias:

Almería, (701.688 habitants en o 2014).
Cádiz, (1.240.175 habitants en o 2014).
Cordoba, (795.718 habitants en o 2014).
Granada, (919.455 habitants en o 2014).
Uelba, (519.229 habitants en o 2014).
Chaén, (659.033 habitants en o 2014).
Malaga, (1.652.999 habitants en o 2014).
Sevilla, (1.871.399 habitants en o 2014).

Politica

A Chunta d'Andalucía ye la institución en que s'organiza l'autogobierno d'a comunidat autonoma d'Andalucía. Ye integrada per: o president d'a Chunta d'Andalucía, que ye lo supremo representant d'a comunidat autonoma, y lo representant ordinario de l'Estau en a mesma. A suya elección s'escayece per o voto favorable d'a mayoría absoluta d'o Pleno d'o Parlamento d'Andalucía y lo suyo nombramiento corresponde a lo rei. O president actual d'a Chunta ye Juan Manuel Moreno Bonilla.

Se veiga tamién

Rechión de Granada.

Referencias

↑ (es) Gran Atlas Universal: España (Tomo 6), Salvat Editores,S.A. , ISBN 84-345-9788-8, 1998, p. 70
↑ (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.
↑ (fr) Anne Reinhart y Pieter Dozy: Recherches Sur L'Histoire Et la Littérature de L'Espagne Pendant Le Moyen Age. BiblioBazaar, 2009. p. 303. ISBN 978-1-117-03148-4.
↑ (de) Heinz Halm: Al-Andalus und Gothica Sors, en Der Islam. 66 (2): 252–263, 1989.
↑ (de) Georg Bossong, David Restle y Dietmar Zaefferer (eds.): Der Name al-Andalus: neue Überlegungen zu einem alten Problem. De Gruyter Mouton, 2002. 141: 149. ISSN 1861-4302.