Puertas de Zaragoza

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Puerta de Sancho

Puerta d'o Carmen

Puerta de Toledo

Puerta de Sant Ildefonso

Puerta de Valencia

Puerta d'el Duque de la Vitoria

As puertas de Zaragoza yeran os prencipals accesos a la ciudat de Zaragoza a traviés d'as suyas murallas. Zaragoza teneba durant muito tiempo dos murallas, una de piedra y unatra de tochos. Diversas puertas, postigos y trenchs permitiban l'acceso a la ciudat.

Toz istes accesos se zarraban en hibierno a las siet d'a tarde y en estiu a las ueito d'a tarde. O vichilant l'anunciaba dando tres trucos de vara.

Accesos en a muralla romana

Puertas

• Puerta de l'Ánchel

Se trobaba situada a lo nord-este d'a ciudat, dando la suya frent a lo puent de Piedra sobre lo río Ebro y a las carreteras chenerals de Catalunya, Francia y Uesca.

Per esta puerta i heba gran trachín y movimiento de chents, de carros y de caballos y puede contar-se como la primera d'a ciudat, per trobar-se frent a lo solo paso de l'Ebro en muitos kilometros en a redolada, ye dicir o puent de Piedra.

• Puerta de Toledo

Teneba dos torretons almenaus a cada suya costau. Un torretón acubillaba la garchola reyal mientres que l'atro la garchola de Manifestaus. As suyas puertas yeran de fierro en cuenta de fusta como yera habitual en atras puertas. Estió espaldada en 1842.

• Puerta Cinecha

Estió espaldada en 1809.

• Puerta de Valencia

Estió espaldada en febrero de 1867.

Trenchs y postigos

• Postigo de l'Estudio.
• Postigo de Monserrate.
• Postigo d'o Conde Alperche.
• Postigo d'o Concello.
• Postigo d'Aguadors.
• Postigo de Sancta María d'o Pilar.
• Postigo de Francoy.
• Trench d'a carrera Nueva.
• Trench d'a Tabladiella.
• Trench de Ximeno Gordo.
• Trench d'o Trasorero.
• Trench d'a Puyadeta d'a Veronica.
• Puerta Ferriza.
• Trench d'a Chudería.

Accesos en a muralla medieval

Puertas

• Puerta de Sant Ildefonso

Tamién clamada o postigo d'o Mercau u postigo d'a Tripería. Estió espaldada en marzo de 1904. Yera d'un solo arco. A suya construcción calendaba de l'anyo 1118, en que fació la suya dentrada en a ciudat per ella Alifonso lo Batallero.

• Puerta de Sancho

Estió espaldada en octubre de 1904. Se trobaba a lo Norueste d'a ciudat, amán d'a plaza de santo Domingo. Daba salida a los hortals clamaus d'o termin de L'Almozara y cuantos lugars d'a marguin dreita de l'Ebro, en aquera endrecera.

• Puerta d'el Portiello

Situada a lo Ueste d'a población chunto a la plaza d'o suyo nombre, yera d'un solo arco de tocho. Estió construyida dimpués d'a Guerra d'o Francés, per haber-se destruyiu de tot la que i heba anteriorment: lo suyo frent daba a la carretera cheneral de Madrid y Navarra y lo Palacio de l'Alchafaría.

• Puerta d'o Carmen

Atros nombres que tenió en o pasau yeran puerta de Baltax u de Baltaxio. Ye la sola puerta que pervive.

O suyo nombre actual ye a resultas d'a suya proximidat a lo convento que estió d'os flaires d'o Carmen.

Tien un arco de piedra de pro altura y dos puertas chicotas a los suyos costaus con belunas molduras, en as cuals faltan grans trozos y se pueden veyer bien a resta de muitos impactos de prochectils que revelan o muito que permenó en durant a Guerra d'o Francés.

• Puerta de Santa Engracia

Ista puerta, de grans proporcions, encara que de pesada forma, s'empecipió a construyir en l'anyo 1830.

Teneba tres ingresos en o centro destinaus pa lo paso d'as personas y dos puertas laterals que serviba pa lo trachín d'autos y caballerías. Tamién se deciba puerta d'as Santas Masas.

• Puerta Cremada

Preneba lo suyo nombre per haber estau en aquel puesto, an se cremaban os calavres d'os sentenciaus per o tribunal d'o Santo Oficio.

Estió destruyida enterament durant a Guerra d'o Francés, en 1808. Estió reemplazada per a Puerta d'el Duque de la Vitoria.

• Puerta d'el Sol

Se trobaba a lo nord-este d'a ciudat. Constaba d'un solo arco de piedra, en o cual se veyeban infinidat de sinyals d'as balas recibidas en a Guerra d'o Francés. Daba salida a lo barrio d'as Tenerías, extramuros d'a ciudat. Estió espaldada en chinero de 1869.

• Puerta d'el Duque de la Vitoria

Estió desmontada pa estar fundida y lo suyo fierro posteriorment vendiu en 1919.

Yera contigua a la ilesia de Sant Miguel d'os Navarros y frent a lo puent clamau de sant Chusé.

Trenchs y postigos

• Postigo de Tellares.
• Postigo de Sorreal.
• Postigo de Sant Miguel d'os Navarros.
• Postigo d'a carrera Asalto.

Bibliografia

• Cuartero, Raquel y Bolea, Chusé: Antiguas puertas de Zaragoza. Institución Fernando el Católico. Zaragoza, 2013. ISBN 978-84-9911-261-9

Vinclos externos

• (es) Blog antiguaspuertaszaragoza.wordpress.com
• (es) Las 12 puertas de Zaragoza, una historia por descubrir. Zaragoza Fieles. 4 de mayo de 2020