Amaiur

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Iste articlo ye sobre o lugar d'Amaiur en a val de Baztan, ta atros usos, se veiga Amaiur (desambigación).

Amaiur
Localidat de Navarra
Suportalada que da dentrada a lo nuclio d'o municipio
Entidat  • Estau  • Comunidat  • Municipio	Localidat  Espanya  Navarra Baztan
Población  • Total	253 hab. (2000)
Altaria  • Meyana	280 m.
Distancia  • 58 km km	enta Pamplona
Codigo postal	31715
Chentilicio	amaiurtarras (en basco)
Patrons	Asumpción d'a Virchen
Coordenadas	43°11’59’’N 1°28’49’’U
Amaiur Amaiur en Navarra

Amaiur (Maya en castellano) ye un lugar navarro d'o norte d'a val de Baztan situato en l'extremo d'a cara sud d'o puerto d'Otsondo, que se troba a una distancia de 8 kilometros d'Elizondo, cabecera d'o municipio, y a 58 km de Pamplona, a o que se i plega a traviés d'a carretera nacional N-121b. Seguntes o censo de 2010, a suya población ye de 284 habitants.

Amaiur ye l'eixemplo de pueblo d'una sola carrera, an as construccions d'as viviendas y edificios que fan parte d'o lugar se i troban situatos a toz dos cantos d'a mesma. Ta accedir-ie s'ha de travesar una suportalada con forma d'arco, que fa la vez de muga d'os limites d'o espacio urbano, an se i troba un crucero de zaguerias d'o sieglo XVII.

Mugas

Amaiur fa muga con Azpilkueta a lo sudueste, con Arizkun y Erratzu a lo sud y con Urdazubi a lo norueste.

Urdazubi
Azpilkueta	Arizkun y Erratzu

Historia

O lugar d'Amaiur ye conoixito por estar o puesto an acayeció un d'os zaguers episodios d'a conquiesta de Navarra por parte d'o reino de Castiella en o sieglo XVI. Iste feito, conoixito como o setio d'o Castiello d'Amaiur, s'escaició entre os dias 15 y 19 de chulio de 1522, cuan una guarnición d'uns 200 navarros baixo lo mando de Jaime Vélaz de Medrano, habió de fer frent a un exercito de 10.000 castellanos y navarros beaumonteses que lis cercoron y asetioron. Os setiaus navarros resistioron cuantos enrastes dende lo 15 dica lo 22 de chulio, calendata en que finalment rebloron. Diyas mas tarde, o 12 d'agosto, s'ordenó destruir a fortaleza metendo-li fuego.

O 30 de chunio de 1922, en o mesmo puesto an se i trobaba lo castiello d'Amaiur, se debantó un monolito en recordanza d'os navarros que lo esfensoron, que resultó estricallato dimpués que fesen esclatar un carga explosiva la nueit d'o 26 al 27 de chulio de 1931. No seria dica l'anyo 1982 cuan, con refirme d'as deputacions de Navarra, Alaba, Guipúzcua y Bizcaya, amás d'o Gubierno Basco, fue reconstruito y reinaugurato de nuevo.

Cultura

Fiestas y celebracions

As fiestas grans d'Amaiur se celebran o 15 d'agosto en honor a Asumpción de Santa María.

Molimentos principals

• Palacio d'Arretxea, un palacio d'o sieglo XVI (Arretxea jauregia, en basco).
• Palacio Borda, un palacio de 1702 (Borda jauregia).
• Casa Arriada, un edificio d'a lo menos d'o sieglo XVI (Arriada etxea).
• Molimento en remeranza d'o castiello d'Amaiur (Amaiurko Gaztelua)

Vinclos externos

• (eu) (es) Información d'o lugar d'Amaiur en a pachina d'o achuntamiento de Baztan.