Xaic
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Este articlo ye sobre o títol de xec u xeque. Pa o documento bancario leiga l'articlo cheque.
Xec (de l'arabe شيخ, xaikh, "agüelo") ye un títol honorifico d'orichen arabe con o sentito de "mayestro", "venerable". En termins chenerals un xec ye una persona respectata por a suya edat, as suyas conoixencias u a suya autoridat.
En os suyos orichens a parola quereba dicir simplament "hombre viello", dica que encomenzó a fer-se servir pa designat a lo capistoste de tribu entre os beduins en a Peninsula Arabica.
En a rechión d'o Golfo Persico este tractamiento se fa servir pa referir-se a personas prominents, por un regular altos cargos politicos u hombres de negocios (de feito en a opinión publica occidental este títol se relaciona cuasi exclusivament con os mainates y potentatos d'o petrolio).
Os monarcas de Kuwait feban servir xec como títol oficial dica que este estato ingresó en a Liga Arabe en 1916 y prenió a denominación d'emirato. Os suyos dirichents alavez se convertioron en emirs u prencipes.
En o islam se designa xec con frecuencia a los qui tienen conoixencias de relichión, equivalendo a un ulema u alfaquí. En una confrairía sufí o xec ye un mayestro espiritual u o títol respectuoso dato a un santo. Os arabes cristianos tamién fan servir a parola d'a mesma traza.
A parola s'emplega tamién como simple tractamiento de cortesía adrezato a las personas grans, pero en determinatos contextos puet fer-se servir pa fer gran u viella a una persona.
En muitos puestos d'o mundo musulmán arabofono u no arabofono s'ha convertito en un nombre propio, y en l'Africa Occidental s'escribe con trazas afranzesatas Cheïkh, Sékou u Cheikou.
Encara que no guaire corrient, a parola tamién se puet fer servir en femenín (شيخة xaikha) pa referir-se a la muller u a la filla d'un xec o, en os países arabes a las mullers ricas.
En aragonés un d'os pocos usos documentatos provién d'a "Cronica d'os Conquiridors, referindo-se a la conquiesta de Mallorca:
(N'este caso a ortografía aragonesa medieval fa servir o digrafo ch pa representar o fonema oclusivo /k/ provinient de l'adaptación de parolas arabes u griegas con o fonema velar representable actualment en as luengas occidentals como kh).