Bodiello chicot

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
O bodiello chicot s'amuestra en color rosa.

O bodiello chiquet,[1] bodiello chicot,[2] bodellet,[2] estentino verde[3] u cordillón[3] ye un organo de l'aparato dichestivo que fa part d'o tubo dichestivo entre o estomago y o bodiello bolsudo a on remata a dichestión quimica y se produz l'absorción d'os nutrients presents en o liquido que lo traviesa (quilo), nutrients que pasan a la sangre en travesar a capa mucosa.

O bodiello chicot ye un tubo luengo d'alto u baixo seis metros de longaria en os humans que prencipia en o forato pilorico en a parti final d'o estomago y remata en a unión ileocecal a on que prencipia o bodiello bolsudo.

O bodiello chiquet presenta una gran largaria y se divide en tres tramos: duodeno, chechún y ílion. A suya superficie interna ye muito ampla por a existencia de plegos internos y unas prolongacions ditas vellosidaz estestinals, que devez presentan as suyas celulas mes externas con a superficie plegada en microvellosidaz estentinals.

O duodeno recibe o quimo que sale d'o estomago, o suco pancriatico que aboca o pancrias, a bilis que aboca a vesicla biliar d'o figado y ames a secreción dichestiva que aboca o mesmo bodiello chiquet (suco estentinal). A mescla d'o quimo con estas secrecions recibe a denominación de "quilo". D'esta traza en o duodeno se produz una important dichestión quimica d'as sustancias complexas d'os alimentos, que se desfán en as moleclas mes sencillas que las forman (aminoacidos, monosacaridos, acidos grasos, ecetra), beluns solubles y que pueden pasar a la sangre.

A bilis abocada en o bodiello chicot esminglana os lipidos en forma d'emulsión, con muitas gotetas chicotas que presentan muita superficie de reacción pa que actúen as enzimas lipasa (d'o suco pancriatico) y enterolipasa (d'o suco estentinal).

Os peptidos que han saliu d'o estomago en o quimo son atacaus por a enzima tripsina d'o suco pancriatico y por a erepsina d'o suco estentinal quedando a la fin aminoacidos libres.

O quilo recorre dimpués o yeyuno y o ílion. As vellosidaz estentinals que bi ha tienen uns capilars sanguinios que recullen os aminoacidos y monosacaridos y cualques acidos grasos. A part venosa d'estos capilars complegan en a vena porta-hepatica, que se reculle en o figado. Os acidos grasos de mida mes gran podrían bozar os capilars sanguinios d'as vellosidaz y pasan a los vasos quiliferos d'o sistema limfatico, plegando indreitament a la sangre.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Brian Mott: El Habla de Gistain Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1989, pp 210
  2. 2,0 2,1 (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-061-0
  3. 3,0 3,1 (es) María Pilar Benítez L'Ansotano. Estudio del habla del Valle de Ansó. Gobierno de Aragón, 2001, p 303

Bibliografía[editar | modificar o codigo]