Wikipedia:Biquiprochecto:Grafía/Grafía SLA/O Cascabillo
Esta fuella ye escrita en l'aragonés d'a Valle de Vió.
O Cascabillo ye una dança tradicional de Sobrarbe recopilata per Ángel Conte taro suyo grupo folclorico Viello Sobrarbe en es anyos 1970 en Valle de Vió como lo zaguer puesto a on encara se be bailava. A baile d'O Cascabillo la fevan en a localidat de Buerba arredol dero freixe que b'ha en a plaça, pero se'n ha puesto tener constáncia que en altras localidaz dera redolada tamien se b'heva bailato sostituyendo-be l'árbol per un dançant més que se posava en o centro ta que's altros bailasen arredol d'él.
Seguntes a musicologa belsetana Isabel Riazuelo esta ye una dança demanata d'una intencionalidat cevica e social de fer entaltar a fegura d'un líder (esto ye un rasgo ancestral, probablement evolucionato dende tiempos d'antes dera crestianiçacion d'es lugars dera valle), pero que ha ganato modeficacions cultas con es sieglos, e s'ha quiesto emparentar con danças comuns dera Edat Meya europea como son es carols d'es sieglos XII e XIII. Probablement saputos d'ixa antiguedat se puega afirmare que en junto con O Trespuntiato ye la dança més antiga que mai b'haiga puesto arribar dica es tiempos modernos en a valle de Vió e tot lo Sobrarbe.
Modanças en o baile[modificar o codigo]
A dança d'O Cascabillo s'escomiença con es dançants toz mesos en fila es un a l'arrer d'es altros, e alavez gosan prencipiar a caminar con l'alcalde u alcaldesa dero lugar devant de tot dera fila. esto ye la valor més simbolica de tota la baile, pos ixa posicion de l'alcalde be representa lo líder ancestral, e anque huei diz que ya no se fa perque es alcaldes no dançan, b'ha en totas as representacions un d'es dançants que va tan per devant como si lo estase, "fendo l'alcalde" que ye como en dicen.
O primer pas d'esta baile se fa ixecando con o piet ezquierdo un brinco, que'l siguen apuyando lo genullo dreito una miqueta només, e a la vegada tamien es braços ta ra ezquierda con o ezquierdo quasi horiçontal e lo dreito per devant dera cara baixo d'es huellos. Es brincos siguients se fan con o piet dreito, se giran es braços ta ra dreita e s'alça lo genullo ezquierdo, de maniera simetrica con l'anterior. Ixa seqüéncia de pasos se fa seguindo a "l'alcalde" fendo una fila, e dempués se tornan ta deçaga quan remata lo primer tema d'a musica, alavez, en o tema final d'a musica la fila que hevan feta en a resta d'a pieça se torna un corrol con es bailadors arredol de l'alcalde, e ye en este tema que l'apuyan a colicas d'entre dos u tres dançants masculins que se deseparan d'o corrol ta ir-se-ne ta on ye l'alcalde.
O segundo tema prencipal d'a musica se fa bailando en fila, movendo-se ta devant con pasez de polca siempre con o piet dreito lo primer. Es braços se be mantienen per alto d'a capeça e quietos, fendo un arco a cada costato d'a capeça, e bamboleyando con as ancas se fan es movimientos que seigan precisos ta que lo cuerpo gire 180º cada vegada, sucesivament una vegada tara dreita e l'altra tara ezquierda.
Una d'as modanças ye romper o corrol un d'es dançants, que alavez se sale ta fora e fa lo juego de tornar a dentrar-be ta on ye l'alcalde que ye en o centro, pero le'n impiden es altros. Esto puet tener qualques significatos ancestrals tamien, pero la interpretacion suya ye complexa.
En a melodia tradicional b'heva un interlúdio de musica alternata, on els qui dançavan rompevan o corrol ta bailar trucando palmas e dempués tornar-se a posar ta seguir bailando en ixa desposicion. En as interpretacions modernas d'esta musica, se ye perduta la fase esta e anque lo juego de palmas sefa tamien, se sigue con o tema prencipal. A musica d'esta baile se sole fer con un toque bien caracteristico de gaita, trompa e castanyetas. A melodia suya ye una d'as més alegres e festivas que s'han conservatas en o Pireneu aragonés
Vinclos externos[modificar o codigo]
Bibliografia[modificar o codigo]
- RIAZUELO FANTOVA, Isabel; "O Cascabillo", pags. 175 enta 182, adintro de Danzas de Sobrarbe. Sender Edicions + Ayuntamiento de Bielsa, Zaragoça, 2001.