Simetría

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
L'hombre Vitrubio, de Leonardo da Vinci (ca. 1487), ye una representación frecuent d'a simetría d'o cuerpo humán, y por extensión d'o mundo natural.
Dos feguras: simetrica y asimetrica

O concepto de simetría (d'o griego συμμετρεῖν, mesurar conchuntament) ye un termin muit emplegato en as diferents brancas d'as ciencias. En cheneral, se diz simetría a o feito de que bels obchectos no cambean cuan s'aplica una determinata operación.

Ista definición tan ampla se puet visualizar con o sigüient eixemplo: suposemos que mos metemos debant d'un mirallo con os piez y os brazos estenditos. Alavez comprebaremos que a parti ezquierda y dreita d'o nuestro cuerpo son (como minimo en primeras) iguals. Iste eixemplo ye o que se diz simetría bilateral. En iste caso l'obchecto sería o nuestro cuerpo y a operación ye a comparación entre os dos costatos.

Ye un concepte que por un regular tien asociatos dos significatos prencipals. O primero comporta una sensación imprecisa d'harmonía u dende un punto d'anvista estetico, d'agradable proporcionalidat y equilibrio,[1][2] que reflecta a belleza u a perfección. Por iste motivo a simetría apareixe en a-saber-los simbolos y artefactos culturals, ya que bels psicologos esfensan que l'hombre busca l'harmonía simetrica de traza instintiva, y mesmo se podría relacionar con l'atracción sexual, estando os rostros mas simetrics os que se califican con mas frecuencia como atractivos.

O segundo significato ye un concepto preciso y bien definito d'equilibrio u "patrón d'auto-similitut" que puet estar demostrato u prebato d'alcuerdo con as reglas d'un sistema formal: a traviés d'a cheometría, por meyo d'a fisica u dende atras disciplinas. Encara que, en bels contextos, os significatos se distingen, os dos significatos de "simetría" son relacionatos y s'estudian de traza paralela.

A simetría ye un rasgo caracteristico de formas cheometricas, sistemas, ecuacions, y atros obchectos materials u entitadz abstractas, relacionata con a suya invariancia baixo bellas transformacions, movimientos u intercambios. En condicions formals, decimos que un obchecto ye simetrico respective a una operación matematica dada si, cuan aplicato a l'obchecto, ista operación no cambea l'obchecto u o suyo aspecto. Respective a un grupo dato d'operacions, dos obchectos son simetricos un de l'atro si un s'obtiene de l'atro atro por meyo de bellas operacions (y viceversa).

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. {{{títol}}}. ISBN 9780691134826.
  2. Por eixemplo, Aristótil pilla a forma esferica d'os cuerpos celestes, y atribuyindo ista mesura define formalment a cheometría d'a simetría con l'orden natural y a perfección d'o cosmos.