Monts de l'Altai

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Altai
A tuca d'o Belukha, en os Monts de l'Altai
Cheografía
Cordelera	Altai
Sector
'
Maxima altaria
Cimas importants	Belukha (4.506 m)
Largaria	2.500 km
Amplaria
Superficie
Vértiz cheodesico
Subsistemas
Administración
Estau	Rusia, China, Mongolia, Cazaquistán
País
'
Edat
Materials
Tipo
Mapa
Mapa d'o macizo de l'Altai

Os Monts de l'Altai (Алтай en mongol y ruso, Kin Shan en chinés) ye una rechión montanyosa situata en l'aria on mugan Siberia (Rusia), Mongolia, China y Cazaquistán. S'estendilla dende a val d'o río Irtix y a depresión de Dzhungaria a l'ueste dica os Monts Sayan a l'este, y dica l'altiplán de Mongolia a lo sud.

Ye trescurzata por diferents cordeleras, as principals son Tannu Ola y l'Altai propiament dito, en tierras mongolas, tamién dito Altai Mongol u Gran Altai. A tuca mes altera ye o mont Belukha (4.506).

Ye una rechión con lacos importants como l'Uvs Nuur y o Khovd Nuur, i aquí ye on naixe o río Obi, en o forcallo d'o Katun y o Bia. Tien 1.600 km de luengo entre o laco Saisan y o territorio a lo suduest de l'alt Selenga y de l'Orkhon superior.

A part rusa comprende a republica de l'Altai y o territorio de l'Altai.

Toponimia

Existen hipotesi que consideran l'aria de l'Altai como l'orichen d'os pueblos turquicos. L'antiga denominación en as inscripcions de l'Orkhon ye Altin-yish ('Montanyas d'Oro'), en chino Kin Shan. Os griegos parlan d' Ektag, pero segurament se tracta d'Ak Tagh, a Montanya Blanca, equivalent a lo Tian Shan.

O nombre moderno (d'o turquico Alitau, 'Montanyas d'Oro') apareix por primera vegata en o periodo de dominio oirato.

En a traducción aragonesa d'o "Libro de Marco Polo" parlan d'un mont dito Altay on levoron a soterrar a Mongke Khan:

Et aquesti es mayor senyor que nenguno delos otros et piensso me que si todos los xp(ist)ianos et los moros eran aplegados no le podrien nozer et quando mueren los se(n)yores son leuados assoterrar en vna montanya que ha nombre altay la qual es luent del lugar do el sta .C. iornadas et todas las perssonas que troban porel camino quando lo lieua(n) assoterrar matan et quando los matan dizen yd ass(er)uir v(uest)ro senyor car es lur oppenion que los que por aquella razon matan van asseruir lur senyor en el otro mundo

Manimenos de seguro que no corresponde a esta cordelera, car esta denominación ye aplicata en as Cronicas Sanang Setzen a las Montanyas Khingan d'os chineses, una cordelera que bi ha chusto a lo norte d'a Gran Muralla Chinesa a man de Kalgan. Tampoco puet corresponder a las Montanyas Khingan, y por o puesto on se sabe que soterraban a los khans mongols se suposa que sería a man d'Urga.

Datos: Q5955
Multimedia: Altay Mountains / Q5955