Lingüistica

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A lingüistica ye a ciencia d'o luengache.

O suyo obchectivo (seguntes Saussure u Chomsky) ye a descripción / esplanicación d'o tarabidau d'o luengache. Aspectos como a variación lingüistica, a pragmatica u a lexicografía son difuera d'o estudio lingüistico.

Chomsky fa una nueva teoría d'o luengache an que situga a lingüistica dentro d'o estudio mes amplo d'a mente humana, concretament dentro d'o mentalismo u innatismo, rama d'a psicolochía que esfiende que a luenga ye una facultat autonoma, innata.

Ista postura mentalista de Chomsky no fa pacha con posturas empiristas u materialistas como a que fa servir Labov, que creyen que o luengache no puede ser estudiau sin entender a suya prencipal función: a comunicación humana. Ista posición funcionalista metería a la lingüistica en o puesto d'o social. Asinas, fan mes important a pragmatica, o cambio y a variación lingüistica.

D'istas dos grans creyencias filosoficas y d'as suyas mezclas, naixerán cuasi todas as escuelas d'a lingüistica moderna. Tanto o mentalismo como o empirismo quieren esplanicar a naturaleza d'o luengache, miran a esplanicación, no solo a descripción d'os tarabidaus lingüisticos. Ista ye a fin d'a lingüistica.

Lingüista u poliglota

Lingüista ye una persona que s'adedica a la investigación lingüistica. Una persona que parla bellas luengas ye un poliglota

Campos y subcampos

A lingüistica estudia toz os aspectos d'a luenga y incluye sozcampos como:

Lingüistica cheneral u teoría d'a lingüistica

Estudio teorico d'o luengache que s'ocupa de metodos d'investigación y de questions comuns a las luengas.

Componens d'analís lingüistica

Pendendo d'o enfoque escolástico, os componens d'analis cambian. Per eixemplo: t'a escuela formalista son diferents que t'a escuela funcionalista, per tanto no toz istos components son estudiaus per as dos teorías, sino que la una en estudia bels, y l'atra belatros:

Fonolochía

Estudio d'os fonemas prenunciaus per una comunidat de parlants.

Fonetica

Estudio d'a realización alofonica individual de ditos fonemas. Os alofonos son sonius d'o parlache, realizacions diferents d'un mesmo fonema.

Semantica

Estudio d'o significau d'as parolas.

Sintaxi

Estudio d'o tarabidau d'o luengache.

Morfolochía

Estudio d'o tarabidau interno d'as parolas.

Pragmatica

Estudio d'o modo con que se fa servir o luengache en bellas situgacions que pueden modificar a interpretación d'o mensache.

Lexicografía

Se veiga tamién Lexicolochía

Lingüistica computacional

Estudio interdisciplinario dentre a lingüistica y a informatica que s'ocupa d'o desembolique de models d'o luengache per l'uso d'a computadora.

Estudios interdisciplinars d'a lingüistica

• Adquisición d'o luengache
• Analís critica d'o discurso
• Antropolochía Lingüistica
• Criptoanalís
• Desciframiento
• Escritura
• Estilistica
• Filosofía d'o luengache
• Grafolochía
• Lingüistica antropolochica
• Lingüistica aplicada
• Lingüistica computacional
• Lingüistica evolutiva
• Lingüistica historica u comparata
• Neurolingüistica
• Ortografía
• Psicolingüistica
• Sociolingüistica
• Uso d'o luengache

Temas d'estudio lingüistico

• Parlants individuals, comunidaz de parlants y lingüistica universal
• Descripción y prescripción.
• Luenga parlada u luenga escrita.
• Diacronía y sincronía.

Lingüistas importans

• Leonard Bloomfield
• Noam Chomsky
• Joshua Fishman
• Ferdinand de Saussure
• Uriel Weinreich
• Ghil'ad Zuckermann

Escuelas

• Formalismo
  • Estructuralismo
    • Gramatica Transformacional u Chenerativa Transformacional
• Funcionalismo
  • Gramatica sistema-funcional
  • Word Grammar
• Lingüistica cognoscitiva
• Constructivismo
• Estratificacional

Centros d'investigación lingüistica

• CELIA Centre d'Etudes des Langues Indigènes d'Amérique
• PROEL Promotora Española de lingüística
• SIL (Summer Institute of Linguistics)

Luengas d'o mundo

Familias de luengas

Organización tipo árbol d'a relación chenetica que tienen esferens luengas y esferens familias de luengas.

Lista de mapas lingüisticos nacionals

Listau per orden alfabetico de bels países an que bi ha vinclos a la descripción de diferents luengas parladas en cada país.

Listau de luengas per continens

Luengas d'o mundo organizadas per orden alfabetico en relación con os continents an se parlan ditas luengas.

ISO 639

Listau de luengas d'o mundo organizau alfabeticament en relación con os suyos respectivos acronimos en o stándard ISO 639.

Se veiga tamién

• Luengas oficials d'a Unión Europea
• Escritura
• Filolochía
• Frases usuals en bellas luengas
• Gramatica
• Charrar
• Luenga oficial
• Argot
• Luengache
• Lenguache
• Prolepsis
• Prochecto Rosetta prochecto ta que no se pierdan as luengas.
• Wikipedia:WikiProyecto Lingüística

Vinclos externos

• Asociación de Lingüística y Filología de América Latina
• Sociedad Espanyola de Lingüística
• Universia enlaces a lingüística
• Manuales de introducción a la lingüística