Imán

De Biquipedia
(Reendrezau dende Imán (fisica))
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Iste articlo ye sobre un cuerpo que chenera un campo magnetico; ta la persona que diriche a oración en a relichión islamica, se veiga imam.
Un imán.

Un imán ye un cuerpo u dispositivo que chenera un campo magnetico, u dito d'una atra manera, con un momento magnetico significativo, y por ixo tiende a aliniar-se con atros imans (por eixemplo con o campo magnetico terrestre).

A palabra imán deriva d'o francés aimant, evolución d'o latín ADAMAS, ADAMANTIS ("fierro muit duro"), adaptación d'o griego ἀδάμας ("invenvible"), sin relación con a palabra magnetico. Esta zaguera palabra deriva d'o griego μαγνήτης λίθος (magnítis líthos) u piedra de Magnesia, una localidat conoixida dende l'antigüidat por as suyas menas de magnetita. En a traducción herediana de "Vidas Semblants" de Plutarco mencionan a la magnetita como piedra calamita:

qua(n)do era moça / & aq(ue)lla jnfanta ultra su beldat hauja muchas cosas en si porq(ue) era digna de sey(er) amada / las qual(e)s cosas tyraua(n) assi todo hombre asu amor como la piedra calamjta tira assi el fierro

Os imans pueden estar permanents u temporals, un iman permanent no necesita de denguna influencia externa ta chenerar o suyo campo magnetico mientres que os imans temporals, como los electroimans nomás cheneran o suyo campo magnetico gracias a la corrient electrica. Os imans permanents se pueden formar de traza natural, como ye o caso d'a magnetita, pero tamién pueden estar fabricatos de manera artificial.

Os imans atrayen u repelen diversos materials, aquellos que son fuertement atrayitos por un iman tienen una gran permeabilidat magnetica, como en o caso d'o fierro y bel tipo d'acero, y reciben a denominación de materials ferromagneticos. Os materials con una baixa permeabilidat magnetica nomás són atrayitos debilment por os imans y se dicen paramagneticos, un eixemplo sería l'oxicheno liquido. A la fin bi ha bel material, como l'augua, que tienen una permeabilidat magnetica tan baixa que o magnetismo nomás se manifiesta en presencia d'un campo magnetico externo (diamagnetismo). Tot tien una permeabilidat magnetica mesurable.

A unidat de mesura d'o SI ta o campo magnetico ye o tesla, mientres que a unidat ta o fluxo magnetico ye o weber; 1 tesla ye 1 weber por metro cuadrato.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]