Diferencia entre revisiones de «Federación»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-Á +A )
interwiki
Linia 26: Linia 26:
[[Categoría:Formas de gubierno]]
[[Categoría:Formas de gubierno]]


[[arz:دوله فيدراليه]]
[[af:Federasie]]
[[als:Bundesstaat]]
[[ar:فيدرالية]]
[[be:Федэрацыя]]
[[be:Федэрацыя]]
[[be-x-old:Фэдэрацыя]]
[[be-x-old:Фэдэрацыя]]
Linia 37: Linia 35:
[[da:Føderation]]
[[da:Føderation]]
[[de:Bundesstaat]]
[[de:Bundesstaat]]
[[el:Ομοσπονδιακό κράτος]]
[[en:Federation]]
[[simple:Federation]]
[[eo:Federacio]]
[[eo:Federacio]]
[[es:Federación]]
[[es:Federación]]
Linia 44: Linia 43:
[[fa:فدراسیون]]
[[fa:فدراسیون]]
[[fi:Liittovaltio]]
[[fi:Liittovaltio]]
[[fr:État fédéral]]
[[gl:Federación]]
[[gl:Federación]]
[[hr:Federacija]]
[[hr:Federacija]]
[[hu:Föderáció]]
[[hu:Föderáció]]
[[id:Federasi]]
[[id:Federasi]]
[[is:Sambandsríki]]
[[it:Federazione]]
[[it:Federazione]]
[[ja:連邦]]
[[ja:連邦]]
Linia 53: Linia 54:
[[ko:연방제]]
[[ko:연방제]]
[[lt:Federacija]]
[[lt:Federacija]]
[[lv:Federācija (valsts)]]
[[ms:Persekutuan]]
[[ms:Persekutuan]]
[[nn:Føderasjon]]
[[no:Forbund]]
[[no:Føderasjon]]
[[no:Føderasjon]]
[[nrm:Fédéthâtion]]
[[nrm:Fédéthâtion]]
[[oc:Federacion]]
[[pl:Federacja]]
[[pl:Federacja]]
[[pt:Federação]]
[[pt:Federação]]
[[ro:Federaţie]]
[[ro:Federație]]
[[ru:Федерация]]
[[ru:Федерация]]
[[sh:Federacija]]
[[sk:Federácia]]
[[sk:Federácia]]
[[sl:Federacija]]
[[sl:Federacija]]
[[sq:Federata]]
[[sr:Федерација]]
[[sr:Федерација]]
[[sv:Federation]]
[[sv:Federation]]
[[sw:Shirikisho]]
[[ta:கூட்டாட்சி]]
[[ta:கூட்டாட்சி]]
[[th:สหพันธรัฐ]]
[[th:สหพันธรัฐ]]
Linia 70: Linia 78:
[[uk:Федеративна держава]]
[[uk:Федеративна держава]]
[[vi:Liên bang]]
[[vi:Liên bang]]
[[zh:联邦制]]
[[yo:Àjọṣepọ̀]]

Versión d'o 13:03 18 oct 2010

Plantilla:Grafía 87

Mapa que amostra os estatos federatos

Una federazión (d'o latín fœdus, "pauto") ye un Estato independient formato por cuantas rechions autonomas, libres y soberanas, (asobén clamatas "estatos"), unitas por un gubierno zentral ("federal"). En una federazión, o estatus autonomo d'os estatos ye reconoxito por una constituzión propia y no puede estar alterato por una dezisión unilateral d'o gubierno zentral. As federazions a ormino se forman por alcuerdo entre os estatos soberanos, anque cheneralmén no'n tienen o dreito a la sezesión de traza unilateral.

Constituzión politica

A forma de gubierno u a estrutura constituzional d'a federazión se clama federalismo. Iste sistema de gubierno dibide o poder constituzionalmén entre l'autoridat zentral y as unidaz politicas (estatos u provincias) parzialment autonomas. Istos dos rans de gubierno son independients, pero comparten a soberanía.

A soberanía d'os estatos miembros d'una federazión no ye pas ilimitata, ya que zeden ziertos poders economicos y dreitos a lo gubierno zentral; perdendo prenzipalment o poder de controlar os afers y as relazions con os países foranos de traza autonoma, asinas como lo suyo estatus internazional como entidat politica independién, anque bi'n ha d'eszeuzions.

A esferenzia d'atros estatos con dibisions territorials autonomas como os estatos rechionals, os estatos que forman una federazión zedioron belas atribuzions politicas ta la federazión, mientres que en os estatos rechionals ye o gubierno zentral qui zede belas atribuzions ta las rechions autonomas y conserba o dreito a retirar-las. O gubierno federal, por tanto, no'n tiene o dreito a interbenir, de traza unilateral, en o gubierno d'as entidaz que forman a federazión. Manimenos, bi'n ha d'eszeuzions como ye o caso d'a federazión d'Archentina, an que o gubierno federal ha interbenito en dibersas provincias.

Formazión historica d'as federazions

Historicament, belas federazions han surtito d'un alcuerdo entre estatos deseparatos u independients dende feba poco, ta resolber problemas comuns, ta dar-se esfensa mutua, u por custions economicas, como ha estato lo caso d'os Estatos Unitos, Suiza, Canadá y Australia.

Una begata que os estatos han dezidito ingresar u fer parte d'una federazión, o dreito a la sezesión ha estato historicamén un tema controbertito, que ha ocasionato grabes guerras zebils, como estió lo caso d'os Estatos Confederatos d'America en os Estatos Unitos, u de Texas y a Republica de Yucatán en Mexico.

Forma de gubierno d'as federazions

O federalismo pueder surtir aintro d'una monarquía constituzional, como Canadá u Australia, u aintro d'un gubierno republicán, como os Estatos Unitos, Alemanya u Mexico (un conzeuto que ye conoxito como republica federal).

Se beiga tamién