Equador

Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla.

Iste articlo tracta sobre a línia equatorial terrestre. Ta atros usos se veiga Equador (desambigación)

En royo a linia d'o equador sobre o globo terraquio.

O equador (d'o latín aequātōris: igualador) ye o plan perpendicular a o eixe de rotación d'una planeta y que pasa por o suyo centro. O equador divide a superficie d'a planeta en dos partis, o Hemisferio Norte y o Hemisferio Sud. A latitut d'o equador ye, por definición, de 0º. O plan d'o equador talla a superficie d'a planeta en una línia imachinaria (un circlo maximo) que equidista u se troba chustament a la mesma distancia d'os polos cheograficos (a linia d'o equador equidista d'o Polo Norte y d'o Polo Sud cheograficos). O circlo equatorial d'a Tierra mide bells 40.075,004 km.

Caracteristicas astronomicas

Mapa mundial con a línia equatorial.

• As parolas "equador" u "línia equatorial" significan igualadora ya que en ista latitut o Sol y as estrelas tardan o mesmo tiempo en estar por dencima de l'horizont que por debaixo. Totz os días de l'anyo en o equador, os días y as nueitz duran o mesmo, 12 horas. De nueitz, totas as estrelas trazan una meya circumferencia entre o punto mas austral y o mas septentrional de l'horizont.
• En o equador, o Sol, o día d'o equinoccio, pasa por o zenit.
• O tropico de Cancro ye o paralelo mas septentrional en lo que o sol puet estar en o zenit y i plega o 22 de chunio, día d'o solsticio de verano. O paralelo austral equivalent ye o tropico de Capricorno.
• Os circlos polars artico y antartico son os paralelos a partir d'os qualos o sol, en o solsticio, puet estar a meyanueit en l'horizont y i plega o 22 de chunio, día d'o solsticio de verano septentrional. O fenomeno se diz sol de meyanueit y ixe día ye día permanent, sin de nueit.
• En os circlos polars, quanto mas amán nos trobemos d'os polos, mayor ye en verano a durada d'o día permanent, y en hibierno, a durada d'a nueit permanent. Ista durada plega a os 6 meses en o polo norte y en o polo sud.

Caracteristicas climaticas

• As estacions en os tropicos y en o equador difieren significativament d'as estacions en as zonas templatas u polars. En muitas rechions tropicales, s'identifican nomás dos estacions, plevias y sequera, pero en a mayoría de puestos aman d'o equador pleve mientres tot l'anyo. Manimenos, as estacions pueden variar pendendo d'una variedat de factors, encluyindo-ie a elevación y a proximidat a l'oceano.
• Os meteorologos definen o clima d'un puesto como "equatorial", en cuentas de "tropical", si a esferencia entre as temperaturas normals d'os meses mas calidos y mas fredos ye de menos de 2 °C y bi ha plevias abundants y constants mientres tot l'anyo.

Caracteristicas geograficas

Países que travesa o equador (royo) y los que travesa o meridiano zero (azul).

A superficie d'a Tierra trescruzata por o equador ye mas que mas oceanica. Manimenos, travesa os continents d'Asia, Africa, America y un archipielago d'Oceanía, pasando por os siguients países:

• Ecuador - tamién a isla Isabela d'as islas Galápagos.
• Colombia.
• Brasil - también unas islas en a desembocadura d'o río Amazonas.
• Sant Tomé y Prencipe - pasando a traviés d'Ilhéu das Rolas, una chicota isla d'ixe archipielago.
• Gabón.
• Republica d'o Congo.
• Republica Democratica d'o Congo.
• Uganda - tamién unas isletas en o laco Victoria.
• Kenya.
• Somalia.
• Maldivas - entre meyo d'as islas, pero sin tocar-las.
• Indonesia - trescruza muitas islas, d'as qualas as más grans son Sumatra, Celebes, Borneo, y Halmahera.
• Kiribati - pasa entre as islas Gilbert sin tocar-las.

Se veiga tamién

• Equador termico.
• Línia equinoccial.
• Meridiano de Greenwich.