Colera

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre a malautía. Ta atros usos se veiga Colera (desambigación)
Icono d'aviso medico
Icono d'aviso medico
Advertencia: Biquipedia no ye un consultorio medico.
Si creye que aprecisa d'aduya, por favor consulte con un profesional d'a salut.
Vibrio cholerae: a bacteria que causa o colera (imachen feita con un SEM).

O colera ye una malautía infecciosa intestinal aguda causata por a inchestión d'alimentos u augua contaminatos por a bacteria Vibrio cholerae. A sobén se presenta como una epidemia, y tien un periodo d'incubación curto, entre menos d'un día y cinco días, y a bacteria produce una enterotoxina que causa una diarrea copiosa, indolora y acuosa que puet conducir con rapideza a una grieu deshidratación y a la muerte si no se tracta a escape. A mayor parti d'os pacients tamién tienen gomitos.

A malautía que yera orichinaria d'Asia, concretament d'o delta d'o río Gangas, y s'estendilló dende zaguerías d'o sieglo XIX por tot o mundo, ta dimpués retacular y tornar a concentrar-se a lo sud d'Asia. Se rechistroron seis pandemias que matoron millons de personas en tota Europa, Africa y as Americas. A setena pandemia, que encara ye en curso, prencipió en 1961 a lo sud d'Asia, plegó en Africa en 1971 y en America en 1991. A malautía se considera endemica en muitos países y l'achent patocheno que causa o colera actualment no puet estar eliminato d'o medio ambient.

Robert Koch identificó a bacteria Vibrio cholerae como causa d'o colera en l'anyo 1883. Se tracta d'una proteobacteria en forma de coma, muit mobil y gramnegativa.

Epidemias de colera en Espanya[editar | modificar o codigo]

  • A primera vegata arribó a Vigo en chinero de 1933,[1], un anyo dimpués en a epidemia d'a ciudat de Barcelona morioron por o colera 3.344 personas.[2] Mientres o sieglo XIX habió diferents epidemias en atros puestos como o Pais Valenciano u as Islas Balears y en l'anyo 1954 torna a epidemia a Barcelona con una mortalera de 6.419 personas que fació que as murallas fueran destruitas y se faciera o Pla Cerdà ta fer creixer a ciudat difuera d'as murallas estando muito mas hichienico.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (ca) [Mariano González de Sámano, (1859), Memoria histórica del cólera-morbo asiático en España, Volumen 1, Imp. de Manuel Álvarez 1833.]
  2. (ca) [Permanyer, Lluís. L'Eixample, 150 anys d'Història, Pachina 19. Barcelona: Viena Edicions i Ajuntament de Barcelona., 2008. ISBN 978-84-9850-131-5.]