Bavaro de Lechrain

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Bavaro de Lechrain Lechroanerisch
Variedaz d'o bavaro
Distribución d'o bavaro de Lechrain
Localización cheografica
Estau	{{{estau}}}
País	{{{país}}}
Rechión	{{{rechión}}}
Parlau en	Bavera
Lugars principals	Lechrain (Friedberg, Landsberg am Lech, Schongau)
Estatus
Atras denominacions	Lechrainerisch, Vorostschwäbisch
Charradors	?
Oficial en
Reconoixiu en	{{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat	Alta
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals	Bavaro central meridional de transición enta l'alamanico suabio oriental
Clasificación lingüistica
Indoeuropea Chermanica Chermanica occidental Altochermanica Altochermanica superior Bavaro Bavaro central meridional Bavaro de Lechrain
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2	gem
ISO 639-3	bar
SIL

O bavaro de Lechrain (en bavaro Lechroanerisch, en alemán Lechrainerisch u Vorostschwäbisch) ye un dialecto d'o bavaro parlau en a rechión de Lechrain, a val d'o río Lech entre Friedberg (Suabia), Landsberg am Lech (Alta Bavera) y Schongau (Alta Bavera), toz éls situaus a l'este d'o Lech. O dialecto de Lechrain ye prou diferent d'os atros dialectos vecins y se conoixe tamién como Vorostschwäbisch, literalment "pre-suabio oriental" por estar un dialecto de transición enta l'alamanico suabio.

Caracteristicas

O dialecto bavaro de Lechrain combina elementos d'o suabio oriental y o bavaro central meridional con bels repuis de l'alto alemán medieval. Mientres que o suabio y o bavaro se diferencian prou bien entre éls, o bavaro d'a rechión de Lechrain ha desenvolicau una forma mixta entre istas dos, fendo que un pueblo que tien un orichen alamanico haiga preso en a suya parla rasgos dialectals bavaros dimpués de sieglos de dominación bavara. Si paramos cuenta d'a fonolochía, o dialecto de Lechrain habría de clasificar-se como suabio. O suyo vocabulario ye d'atra man muito mas amanau enta o bavaro. Fendo una gollada a las estructuras gramaticals se veye que mezcla elementos d'os dos, suabio y bavaro.

Os rasgos mas tipicos d'o dialecto de Lechrain o soniu -kch- cerenyo y gutural que tamién se i puet veyer en os dialectos d'Allgäu (suabio) y Tirol (bavaro), a conservación en bels casos de -ch- en cuentas de -h- (por eixemplo ziehen → ziacha, leihen → leicha) y a mutación consonantica d'a -i- en -u- respecto a l'alemán stándard (Kirche → Kurcha, Wirt → Wurt).

L'aparición d'ista variant dialectal ye paralela a o curso d'o río Lech: asinas trobamos as variedaz mas puras en os municipios que se troban a o canto d'o río, mientres que si mos movemos bels poquez kilometros enta l'este os suyos rasgos diferencials desapareixen tornando-se cada vegada mas bavaros. O mesmo olcurre si n'imos bels kilometros enta l'ueste, mos trobaremos cada vegada con formas mas suabias.

Vocabulario

Iste ye un chiquet eixemplo de vocabulario:

Bavaro de Lechrain	Alemán	Aragonés
Darf	Dorf	lugarón
Göüd	Geld	dinero
zeicha	zehn	diez
Khurcha	Kirche	ilesia
Zucklher	Zucker	zucre
losa	zuhören	ascuitar
Mulliboscha	Löwenzahn	carnaruelo
a diaml	manchmal	a vegatas
hiana	weinen	plorar
nächt	gestern	ahier
Roosmugga	Sommersprossen	pecas

Bibliografía

• Martin Wölzmüller: Der Lechrainer und seine Sprache. Landschaft - Brauchtum - Mundart. Landsberg 1987.

Vinclos externos

• (de) Sprache und Dialekte in und um Augsburg, Manfred Renn. WebCite-Archiv.