Hänsel y Gretel

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Hänsel y Gretel

Ilustración d'o cuento. Obra d'Arthur Rackham, 1909
Información cheneral
Autor Cuento popular
Chenero literario Cuento
Subchenero Fadas
Versión en alemán
Títol Hänsel und Gretel
Autor Chirmans Grimm
País Alemanya
Calendata de
publicación
1812

Hänsel y Gretel[1] (en alemán /ˈhænsəl und ˈɡrɛtəl/) ye un cuento d'os Chirmans Grimm. En bellas edicions antigas, os nombres d'os chirmans Hänsel y Gretel se cambean por Pero y Margalida.

O cuento estió levau ta a opera por Engelbert Humperdinck en 1892 (con libreto en alemán de Adelheide Wette), estando a primera representación dirichida por Richard Strauss en el Hoftheater de Weimar en 1893.

Argumento d'o cuento[editar | modificar o codigo]

Hänsel y Gretel yeran os fillos d'un pobre fustero. Yeran una familia tan pobre que una nueit a madastra convenció a o pai ta dixar a os ninos en a selva albandonaus, ya que ya no teneban qué dar-les ta minchar.

Hänsel sintió isto, por o que marchó de casa a escar piedras con as que dimpués sinyaló un camín ta tornar ta casa mientres s'endrezaban ta a selva. en plegar ta a selva, sus pais los dixoron albandonaus en cuan yeran dormindo, pero malas que salió a luna aproveitoron a suya luz ta seguir o camín de pedretas que Hansel heba sinyalau y tornar ta casa suya. De maitíns, cuan i plegón, a suya madastra s'encarranyó de vier-los y decidió que a siguient vegada levarían a os ninos muito mas luent, enta una selva muito mas funda d'an que no i podesen salir. Hänsel, que atra vegada sintió a conversación de sus pais, miró de marchar a escar piedras ta fer de nuevo un camín por o que poder tornar-ie, pero no podió porque a puerta yera trancada con clau.

Ilustración de Ludwig Richter, 1842

En o maitín en o que marchoron t'o bosque, Hansel trigó como traza de sinyalar o camín chitar migas de pan ta a tierra por a que iban pasando. Pero ista vegada, cuan salió a luna y tenioron luz ta veyer as migas, no troboron cosa, porque os muixons se las heban minchadas.

Pasoron dos días perdius por a selva mirando de tornar-ie, y cuan ya no sabeban qué mas fer, os ninos s'aturoron t'ascuitar o canto d'un muixón blanco. Ascape pensoron que les podeba levar enta bel puesto que les fese honra como cado. Asinas, plegoron dica una caseta feita de cocas, lamíns y a-saber-las atras cosas dulces. Hänsel y Gretel prencipioron a minchar sin parar cuenta de que ixa caseta en realidat yera la trampa d'una viella bruixa ta pillar-los, engarcholar-los y a la fin minchar-se-los.

Asinas, cuan dentrón en a caseta, a bruxa los engarcholó y prencipió a meter-es muita birolla ta que se metesen bien recios. Ta parar cuenta d'o que os ninos s'iban enreciando, a bruixa feba que Hänsel l'amostrase toz os maitins o dido d'entre os barroz d'a garchola. Pero o nino,que yera prou espiguardau, l'amostraba un hueso de pirín que heba alzau en una d'as chentas.

Ilustración de Theodor Hosemann

Farta d'asperar a que enreciasen os ninos, a la fin a bruixa decidió de minchar-se a Hänsel, y ninvió a Gretel a que parase o furno ta prencipiar a guisar-lo. Manimenos a nina, que tamién yera prou pispotera, embolicó a la bruixa ta que s'amanase ta o furno y aproveitó ta chitar-la dentro d'un empentón. A zagala trancó ascape o furno y a bruixa s'amortó a l'inte.

Ya libres, os chirmans replegón d'a casa todas as alfallas que a viella bruixa teneba alzadas y marchón ta casa suya. En plegar se troboron con su pai, que a suya muller se yera amortada. D'ista traza, a suya vida cambeó, y dende allora nunca no tornón a pasar fambre, vivindo chuntos y goyosos ta cutio.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. A vegadas s'aragonesiza como Hansel y Gretel

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]