Tifinagh
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Tifinagh ye un alfabeto se fa servir pa escribir as luengas berbers. Ye un alfabeto derivato de l'alfabeto fenicio, y se puet veyer en l'analís d'a etimolochía d'a mesma palabra Tifinagh, que significa fenicio u punico en luenga protoberber, con as consonant FNG y o prencipio T con o que se nombra a una luenga). En un tiempo se fació servir en tota a Berbería y en as Islas Canarias, pero a islamización, acompanyata d'una arabización linguistica y cultural fació que no lo conservasen que comunidaz muito zarratas como os tuareg. A fins d'o sieglo XX belunas d'as asociacions que defienden as parlas u luengas berbers han recuperato l'uso d'este alfabeto.
As formas antigas de Tifinagh son consonanticas (ye un alfabeto d'orichen semitico), pero en as formas modernizatas s'han adhibito signos pa representar vocals.
Codificación[editar | modificar o codigo]
Os caracters tifinagh en Unicode son os d'o rango U+2D30—U+2D7F, dende a versión 4.1.0. Bi'n ha definitos 55, pero se'n fan servir mes. En ISO 15924, se reserva o codigo Tfng a lo tifinagh. Esta ye una tabla de caracters:
| Codigo | Caracter | Unicode | Transliteración | Nombre |
|---|---|---|---|---|
| 2D30 |  |
ⴰ | a | ya |
| 2D31 |  |
ⴱ | b | yab |
| 2D32 |  |
ⴲ | bh | yabh |
| 2D33 |  |
ⴳ | g | yag |
| 2D34 |  |
ⴴ | ġ | yagh |
| 2D35 |  |
ⴵ | dǧ | yadǧ de la AB |
| 2D36 |  |
ⴶ | dǧ | yadǧ |
| 2D37 |  |
ⴷ | d | yad |
| 2D38 |  |
ⴸ | d. | yadh |
| 2D39 |  |
ⴹ | d. | yadd |
| 2D3A |  |
ⴺ | d. | yaddh |
| 2D3B |  |
ⴻ | e | yey |
| 2D3C |  |
ⴼ | f | yaf |
| 2D3D |  |
ⴽ | k | yak |
| 2D3E |  |
ⴾ | k | yak tuareg |
| 2D3F |  |
ⴿ | j | yaj |
| 2D40 |  |
ⵀ | h | yah |
| 2D41 |  |
ⵁ | h | yah de la AB |
| 2D42 |  |
ⵂ | h | yah tuareg |
| 2D43 |  |
ⵃ | h. | yahh |
| 2D44 |  |
ⵄ | a | yaa |
| 2D45 |  |
ⵅ | j | yaj |
| 2D46 |  |
ⵆ | j | yaj tuareg |
| 2D47 |  |
ⵇ | q | yaq |
| 2D48 |  |
ⵈ | q | yaq tuareg |
| 2D49 |  |
ⵉ | i | yi |
| 2D4A |  |
ⵊ | zh | yazh |
| 2D4B |  |
ⵋ | zh | yazh de Ahaggar |
| 2D4C |  |
ⵌ | zh | yazh tuareg |
| 2D4D |  |
ⵍ | l | yal |
| 2D4E |  |
ⵎ | m | yam |
| 2D4F |  |
ⵏ | n | yan |
| 2D50 |  |
ⵐ | ñ | yañ tuareg |
| 2D51 |  |
ⵑ | ng | yang tuareg |
| 2D52 |  |
ⵒ | p | yap |
| 2D53 |  |
ⵓ | u | yu |
| 2D54 |  |
ⵔ | r | yar |
| 2D55 |  |
ⵕ | r. | yarr |
| 2D56 |  |
ⵖ | gh | yagh |
| 2D57 |  |
ⵗ | gh | Tuareg yagh |
| 2D58 |  |
ⵘ | gh | yagh de Ayer |
| 2D59 |  |
ⵙ | s | yas |
| 2D5A |  |
ⵚ | s. | yass |
| 2D5B |  |
ⵛ | sh | yash |
| 2D5C |  |
ⵜ | t | yat |
| 2D5D |  |
ⵝ | t. | yath |
| 2D5E |  |
ⵞ | cht | ch+t |
| 2D5F |  |
ⵟ | t. | yatt |
| 2D60 |  |
ⵠ | v | yav |
| 2D61 |  |
ⵡ | w | yaw |
| 2D62 |  |
ⵢ | y | yay |
| 2D63 |  |
ⵣ | z | yaz |
| 2D64 |  |
ⵤ | z | yaz de Tawellemet |
| 2D65 |  |
ⵥ | z. | yazz |
| 2D6F |  |
ⵯ | +w | marca de labialización |
| 2D5C 2D59 | |
ⵜⵙ | ts | yats |
| 2D37 2D63 | |
ⴷⵣ | dz | yadz |
| 2D5C 2D5B | |
ⵜⵙ | ch | yach |
| 2D37 2D4A | |
ⴷⵊ | dǧ | yadǧ |