Galia Narbonés

De Biquipedia
(Reendrezau dende Galia Narbonesa)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Galia Narbonés
Gallia Narbonensis
Provincia d'o Imperio Romano
Entidat
 • Estato
Provincia
Imperio Romano
Capital Narbo Martius
Idioma oficial Latín
Establita Creyata en 123 aC
Mugas Tarraconense (sudueste)
Galia Aquitania (ueste y norueste)

Galia Celtica (norte)
Alpes Peninos (nord-este)
Alpes Cottios (este)
Alpes Maritimos (sudeste)

Emperador Anexionata mientres a Republica, Augusto la establió como provincia senatorial
Correspondencia actual Sudeste de Francia

Galia Narbonés en l'Imperio Romano

A Galia Narbonés (en latín Gallia Narbonensis) yera l'aria mediterrania de l'antiga Galia, a primera zona que conquerioron os romanos, y que corresponde d'alto u baixo con os territorios d'o Lenguadoc y Provenza. O nombre actual d'a Provenza provién d'o latín Provintia, y estió a primera provincia romana en territorio galo.

En l'anyo 120 aC, s'organiza a provincia Narbonensis y se funda Narbo (actual Narbona), encara que os romanos respetoron a libertat d'os griecos masaliotas.

En l'anyo 118 aC os romanos vencioron a os ligurs salios y a os galos allobrogues y arvernos, en as ripas de l'Isere. Dimpués de cayer Entremont, i fundoron una ciudat romana nueva, Aquae Sextiae (actual Ais de Provença).

En 113 aC os cimbrios y teutons, pueblos d'as costas balticas meridionals que yeran migrando, plegoron ta esta zona. En 105 aC os cimbrios vencioron a os romanos en Aurencha, pero en 103 aC o consul romano Mario los venzió en Aquae Sextiae y los obligó a ir-se-ne.

Denominacions[editar | modificar o codigo]

En romanz recibe diferents nombres d'alcuerdo con as adaptacions que s'han feito localment en cada luenga. En aragonés medieval tenemos a denominación de Gal·lia Narbones, adaptación fonetica feita por a escuela de Chuan Ferrández d'Heredia en o libro Historia contra los Paganos d'Orosio. En atros idomas d'arredol lo adaptan con formas tipo Gal·lia Narbonesa, millorando d'adaptación d'o chenero:

viij. {IN1.} Del mont caspio et dela region Albana / ix. Diguesse la descripcio<n> delas regiones et delas proui<n>cias et de / las tierras de Europa en special. / Del assentamie<n>to de ytalia / x. En que manera esta assentada gallia belgica. / x. De Gallia lugdones. / x. De Gallia Narbones et de sus terminos / x. De Gallia dicha Aquitanya et de s<us> terminos. / x. Del assentamie<n>to de spa<n>nya et de sus terminos. / xj. Como spanya se parte en dos partes et del assentamiento de cada vna dellas


 
Provincias de l'Imperio Romano en a suya maxima extensión
SPQR
Acaya · Echipto · Africa · Alpes Cottios · Alpes Maritimos · Alpes Peninos · Arabia Petria · Armenia · Asia · Asiria · Bitinia y Ponto · Britannia · Capadocia · Cilicia · Chermania Inferior · Chermania Superior · Chudea · Corcega y Cerdenya · Creta y Cirene · Chipre · Dacia · Dalmacia · Epiro · Galacia · Galia Aquitania · Galia Belga · Galia Celtica · Galia Narbonés · Hispania Betica · Hispania Tarraconense · Italia · Lusitania · Licia y Panfilia · Macedonya · Mauritania Cesariense · Mauritania Tinchitana · Mesopotamia · Mesia Inferior · Mesia Superior · Norico · Panonia Inferior · Panonia Superior · Recia · Sicilia · Siria · Tracia