Galia Narbonés

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Galia Narbonés
Gallia Narbonensis
Provincia d'o Imperio Romano
Entidat
 • Estato
Provincia
Imperio Romano
Capital Narbo Martius
Idioma oficial Latín
Establita Creyata en 123 aC
Mugas Tarraconense (sudueste)
Galia Aquitania (ueste y norueste)

Galia Celtica (norte)
Alpes Peninos (nord-este)
Alpes Cottios (este)
Alpes Maritimos (sudeste)

Emperador Anexionata mientres a Republica, Augusto la establió como provincia senatorial
Correspondencia actual Sudeste de Francia

Galia Narbonés en l'Imperio Romano

A Galia Narbonés (en latín Gallia Narbonensis) yera l'aria mediterrania de l'antiga Galia, a primera zona que conquerioron os romanos, y que corresponde d'alto u baixo con os territorios d'o Lenguadoc y Provenza. O nombre actual d'a Provenza provién d'o latín Provintia, y estió a primera provincia romana en territorio galo.

En l'anyo 120 aC, s'organiza a provincia Narbonensis y se funda Narbo (actual Narbona), encara que os romanos respetoron a libertat d'os griecos masaliotas.

En l'anyo 118 aC os romanos vencioron a os ligurs salios y a os galos allobrogues y arvernos, en as ripas de l'Isere. Dimpués de cayer Entremont, i fundoron una ciudat romana nueva, Aquae Sextiae (actual Ais de Provença).

En 113 aC os cimbrios y teutons, pueblos d'as costas balticas meridionals que yeran migrando, plegoron ta esta zona. En 105 aC os cimbrios vencioron a os romanos en Aurencha, pero en 103 aC o consul romano Mario los venzió en Aquae Sextiae y los obligó a ir-se-ne.

Denominacions[editar | modificar o codigo]

En romanz recibe diferents nombres d'alcuerdo con as adaptacions que s'han feito localment en cada luenga. En aragonés medieval tenemos a denominación de Gal·lia Narbones, adaptación fonetica feita por a escuela de Chuan Ferrández d'Heredia en o libro Historia contra los Paganos d'Orosio. En atros idomas d'arredol lo adaptan con formas tipo Gal·lia Narbonesa, millorando d'adaptación d'o chenero:

viij. {IN1.} Del mont caspio et dela region Albana / ix. Diguesse la descripcio<n> delas regiones et delas proui<n>cias et de / las tierras de Europa en special. / Del assentamie<n>to de ytalia / x. En que manera esta assentada gallia belgica. / x. De Gallia lugdones. / x. De Gallia Narbones et de sus terminos / x. De Gallia dicha Aquitanya et de s<us> terminos. / x. Del assentamie<n>to de spa<n>nya et de sus terminos. / xj. Como spanya se parte en dos partes et del assentamiento de cada vna dellas


 
Provincias de l'Imperio Romano en a suya maxima extensión
SPQR
Acaya · Echipto · Africa · Alpes Cottios · Alpes Maritimos · Alpes Peninos · Arabia Petria · Armenia · Asia · Asiria · Bitinia y Ponto · Britannia · Capadocia · Cilicia · Chermania Inferior · Chermania Superior · Chudea · Corcega y Cerdenya · Creta y Cirene · Chipre · Dacia · Dalmacia · Epiro · Galacia · Galia Aquitania · Galia Belga · Galia Celtica · Galia Narbonés · Hispania Betica · Hispania Tarraconense · Italia · Lusitania · Licia y Panfilia · Macedonya · Mauritania Cesariense · Mauritania Tinchitana · Mesopotamia · Mesia Inferior · Mesia Superior · Norico · Panonia Inferior · Panonia Superior · Recia · Sicilia · Siria · Tracia