Diferencia entre revisiones de «Cancro (constelación)»
→Historia d'o nombre: cancro en o L.Maravillas, cancre en o L.Trasoro y beluna d'as obras d'Heredia, cangrillo en cheso, cangrexo en magdaleniense |
m Robot: Reemplazo automático de texto (- á + a ) |
||
Linia 28: | Linia 28: | ||
</table> |
</table> |
||
'''Cáncer''' (o cangrillo) ye una d'as [[constelación|constelacions]] d'o [[zodiaco]], situata entre a constelación de [[Cheminucos]] |
'''Cáncer''' (o cangrillo) ye una d'as [[constelación|constelacions]] d'o [[zodiaco]], situata entre a constelación de [[Cheminucos]] a l'Ueste e a de [[Leo]] a l'Este. Á lo Norte, se troba la constelacion de [[Lupo cerbal (constelación)|Lupo cerbal]]. Á lo Sud, a d'o [[Can menor]] e la d'[[Idra (constelación)|Hidra]]. |
||
A constelación tamién da o suyo nombre |
A constelación tamién da o suyo nombre a lo [[Tropico de Cáncer]]. |
||
== Caracteristicas e obchectos == |
== Caracteristicas e obchectos == |
||
Ista constelación ye chiqueta e sin estrelas guaire luminosas; α Cancri nomás que tiene una [[magnitú]] 4.2. Cáncer ye conoixita ta muitos aficionatos |
Ista constelación ye chiqueta e sin estrelas guaire luminosas; α Cancri nomás que tiene una [[magnitú]] 4.2. Cáncer ye conoixita ta muitos aficionatos a l'astronomía como la constelación an que se troba [[Presepe (astronomía)|Praesepe]] ([[M44]]), o ''presepe'' u ''presepera'', un [[carrazo estelar ubierto]] an bi ye a estrela η Cancri, que puede alufrar-se con uns [[prismatico]]s. O Presepe abraca más d'un grau cuadrato, alufrando-se a simple güello como una luz difusa. Dintro d'o Presepe, encara que dezaga d'él bien luen, bi ha un grupo de [[galacsia]]s que pertenix a lo carrazo de Coma-Virgo, visibles que con [[telescopio]]s meyanos. D'altros [[ocheto d'o cielo prefundo|ochetos d'o cielo profundo]] que se troban en Cáncer son [[M67]], un carrazo estelar ubierto bien biello, conoixito dende tiempos antigos, e [[NGC 2775]], una galacsia espiral de magnitú 11.3. En una nueit clara, pueden alufrar-sen a güello en a constelación bellas 50 estrelas. A estrela zeta d'a constelación ye una estrela triple. |
||
== Mitolochía == |
== Mitolochía == |
||
A constelación retraye vagamén a fegura d'un cangrillo, o que, chunto con a constelación d'Idra, podría dar orichen |
A constelación retraye vagamén a fegura d'un cangrillo, o que, chunto con a constelación d'Idra, podría dar orichen a lo mito de l'[[Idra de Lerna]], un d'os Doze Treballos d'[[Eracles]] con que s'asozía. |
||
Tamién se diz de Cáncer que estió lo puesto ta o Sol [[Acadia|acadio]] d'o Sud, puede estar que per a suya posición ta o [[solsticio d'ibierno]] en l'antiguidá. Dimpuesas s'asociaría con o cuatreno mes, ''duzu'', o paso de chunio |
Tamién se diz de Cáncer que estió lo puesto ta o Sol [[Acadia|acadio]] d'o Sud, puede estar que per a suya posición ta o [[solsticio d'ibierno]] en l'antiguidá. Dimpuesas s'asociaría con o cuatreno mes, ''duzu'', o paso de chunio a chulio en o calendario occidental moderno, e se conoixería como la Puerta Norte d'o Sol. |
||
Con tan pocas estrelas, estando istas tan poco luminosas, Cáncer yera |
Con tan pocas estrelas, estando istas tan poco luminosas, Cáncer yera a ormino bisto como un "Sino Escuro", descrito como negro e sin güellos. [[Dante Alighieri|Dante]] en fa referencia en o canto XXV d'o suyo ''Paradiso'': |
||
:''Poscia tra esse un lume si schiarì |
:''Poscia tra esse un lume si schiarì |
||
:''sì che, se ’l Cancro avesse un tal cristallo, |
:''sì che, se ’l Cancro avesse un tal cristallo, |
||
Linia 52: | Linia 52: | ||
O nombre en [[idioma sanscrito|sanscrito]] d'ista [[constelación]] estió ''Karka'' e ''Karkata''; en [[tamil]], ''Karkatan'', e en [[singalés]], ''Kathaca''. Os [[indians]] posteriors la conoixioron como ''Kulira'', d'o griego ''Κολουρος'' (Koluros), o vocable dato per o filosofo [[Proclo]]. |
O nombre en [[idioma sanscrito|sanscrito]] d'ista [[constelación]] estió ''Karka'' e ''Karkata''; en [[tamil]], ''Karkatan'', e en [[singalés]], ''Kathaca''. Os [[indians]] posteriors la conoixioron como ''Kulira'', d'o griego ''Κολουρος'' (Koluros), o vocable dato per o filosofo [[Proclo]]. |
||
Arato la clamó ''Καρκινος'' (Karkinos), nombre que continó con [[Hiparco]] e [[Claudio Ptolomeu|Ptolomeu]]. A forma latinizata, ''Carcinus'', aparixió en as [[Tablas Alfonsinas]] de [[Toledo]]. [[Eratostenes]] estendilló lo nombre |
Arato la clamó ''Καρκινος'' (Karkinos), nombre que continó con [[Hiparco]] e [[Claudio Ptolomeu|Ptolomeu]]. A forma latinizata, ''Carcinus'', aparixió en as [[Tablas Alfonsinas]] de [[Toledo]]. [[Eratostenes]] estendilló lo nombre a ''Καρκινος, Ονοι, και Φατνη'' ([[Cangrillo]], Burros e Presepe). |
||
[[Imachen:Cancer2.jpg|left|220px|thumb|Representación meyeval de Cáncer]] |
[[Imachen:Cancer2.jpg|left|220px|thumb|Representación meyeval de Cáncer]] |
||
Versión d'o 17:02 13 chul 2010
Cáncer | |
Nombre en latín | Cancer |
Alcorzamiento | Cnc |
Simbolo | |
Chenitibo | Cancri |
Sinificato en aragonés | o candrexo |
Aszensión reuta | 9 h |
Declinazión | 20° |
Bistero ta latituz | entre -60° e +90° |
Millor bisibilidá en | marzo |
Aria total | 506 graus cuadratos |
Lumero d'estrelas con magnitú aparén < 3 | 0 |
Estrela más luminosa - Magnitú aparén | Al Tarf (β Cnc) 3.5 |
Plebia de meteoritos | |
Constelacions con que muga |
|
Cáncer (o cangrillo) ye una d'as constelacions d'o zodiaco, situata entre a constelación de Cheminucos a l'Ueste e a de Leo a l'Este. Á lo Norte, se troba la constelacion de Lupo cerbal. Á lo Sud, a d'o Can menor e la d'Hidra.
A constelación tamién da o suyo nombre a lo Tropico de Cáncer.
Caracteristicas e obchectos
Ista constelación ye chiqueta e sin estrelas guaire luminosas; α Cancri nomás que tiene una magnitú 4.2. Cáncer ye conoixita ta muitos aficionatos a l'astronomía como la constelación an que se troba Praesepe (M44), o presepe u presepera, un carrazo estelar ubierto an bi ye a estrela η Cancri, que puede alufrar-se con uns prismaticos. O Presepe abraca más d'un grau cuadrato, alufrando-se a simple güello como una luz difusa. Dintro d'o Presepe, encara que dezaga d'él bien luen, bi ha un grupo de galacsias que pertenix a lo carrazo de Coma-Virgo, visibles que con telescopios meyanos. D'altros ochetos d'o cielo profundo que se troban en Cáncer son M67, un carrazo estelar ubierto bien biello, conoixito dende tiempos antigos, e NGC 2775, una galacsia espiral de magnitú 11.3. En una nueit clara, pueden alufrar-sen a güello en a constelación bellas 50 estrelas. A estrela zeta d'a constelación ye una estrela triple.
Mitolochía
A constelación retraye vagamén a fegura d'un cangrillo, o que, chunto con a constelación d'Idra, podría dar orichen a lo mito de l'Idra de Lerna, un d'os Doze Treballos d'Eracles con que s'asozía.
Tamién se diz de Cáncer que estió lo puesto ta o Sol acadio d'o Sud, puede estar que per a suya posición ta o solsticio d'ibierno en l'antiguidá. Dimpuesas s'asociaría con o cuatreno mes, duzu, o paso de chunio a chulio en o calendario occidental moderno, e se conoixería como la Puerta Norte d'o Sol.
Con tan pocas estrelas, estando istas tan poco luminosas, Cáncer yera a ormino bisto como un "Sino Escuro", descrito como negro e sin güellos. Dante en fa referencia en o canto XXV d'o suyo Paradiso:
- Poscia tra esse un lume si schiarì
- sì che, se ’l Cancro avesse un tal cristallo,
- l’inverno avrebbe un mese d’un sol dì.
- (Dimpuesas una luz entre éls lociba
- que si Cáncer tenese tal cristal,
- lo ibierno habría un mes d'un solo día.)
Historia d'o nombre
O nombre en sanscrito d'ista constelación estió Karka e Karkata; en tamil, Karkatan, e en singalés, Kathaca. Os indians posteriors la conoixioron como Kulira, d'o griego Κολουρος (Koluros), o vocable dato per o filosofo Proclo.
Arato la clamó Καρκινος (Karkinos), nombre que continó con Hiparco e Ptolomeu. A forma latinizata, Carcinus, aparixió en as Tablas Alfonsinas de Toledo. Eratostenes estendilló lo nombre a Καρκινος, Ονοι, και Φατνη (Cangrillo, Burros e Presepe).
O nombre de Litoreus (que habita la costa) ye de Manilio e d'Ovidio. Belaltros escritors clasicos en dicen Astacus e Cammarus. Nepa aparix en o De Finibus de Cicerón, e en as obras de Columela, Plauto e Varrón. (Totas tienen o significato de "cangrillo", "pantingana" u "gricha", u "alacrán").
Seguntes Kircher, en o Echipto d'os coptos yera Κλαρια, a Bestia seu Statio Typhonis, o Poder d'a Escuridat. La Lande la relacionó con Anubis, una d'as divinidatz echipcias que gosan d'asociar-se con Sirio.
En o "Libro del Trasoro" mencionan cancer en relación a las inundacions d'o río Nilo:
En o "Libro d'as Maraviellas d'o Mundo" lo nombran como cancro: