Escepticismo

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Pirrón en una mar embravecita

A corrient esceptica u escepticismo (d'o griego σκέπτομαι, skeptomai) estió una corrient filosofica iniciata por Pirrón d'Elis (360 aC-270 aC). A primera forma d'escepticismo tradicionalment admesa estió o pirronismo. Os primers escepticos, amás d'escepticos u pirronicos, tamién se deciban con o nombre menos habitual de ceticos; iste zaguer termin significa "buscadors que buscan sin de trobar garra cosa".

Encara que bi ha posturas escepticas en muitos periodos d'a historia (dende a primera sofistica dica a postura radicalment critica de Nietzsche, y encara mas entabant), o movimiento conoixito popularment como escepticismo ye formato mas que mas por o suyo fundador Pirrón, por o suyo disciplo Timón, por os platonicos Arcesilau y Carneades y, sieglos dimpués, por Enesidemo y por Sexto Empirico (y atros miembros secundarios d'a escuela).

Os escepticos desconfiaban d'a capacidat d'a razón ta descubrir a verdat, ya que as sensacions ta as que se percibe a realidat nomás amostran l'apariencia d'as cosas.

As ideyas centrals d'o escepticismo son:

  • No se pueden saber como son as cosas en si mesmas (como mazada, se'n pueden conoixer nomás "as apariencias" que se'n veyen), y lo mas prudent ye abstener-se de formular dengún chuicio, ya que garra cosa ye falsa ni verdadera.
  • No se puet fiar-se d'a razón ya que os suyos conoiximientos se fundamentan en as sensacions.
  • Querer plegar a conoiximientos absolutos ye una fuent d'intranquilidat. A epoché (abstención de chuicio, ye decir, d'opinión y de critica) ye o paso previo a la felicidat y a l'ataraxia.
  • A unica cosa que intresa en a vida, como s'ha dito, ye aconseguir a tranquilidat d'esprito u ataraxia. En iste punto, o escepticismo tien puntos de contacto con o epicureismo y, encara que en menor mesura, con o estoicismo.
  • Tot o externo a l'hombre ye indiferent.
  • Debito a que s'ha de vivir en un mundo d'apariencias, siempre caldrá inclinar-se por o mas probable. (En iste punto, o esceptico Carneades fació una tabla de conoiximientos probables, a on que quereba dar a suya opinión sobre qué feitos tienen una mayor probabilidat, y cuálos una probabilidat menor).

Cal decir, manimenos, que o escepticismo d'o primers escepticos tien poco u muit poco a veyer con o dito escepticismo muderno, u con o escepticismo que predican bels pensadors individuals (como por eixemplo David Hume). Tamién bi ha pensadors que practican un escepticismo moderato, u encluso un escepticismo que sirve de portal a d'atros conoiximientos dogmaticos; por eixemplo, Descartes u Kant.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]