Carelians

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Carelians
Karjalaižet
Mullers carelianas
Población total
504.000
Rechions con comunidaz importants
Rusia 140.000
Finlandia 4.000 - 12.000
Idiomas
Carelián, finés y ruso
Relichión
Cristianismo

Os carelians habitan os territorios a l'este d'a muga de Finlandia con Rusia, entre os lagos Ladoga y Onega, plegando enta lo norte dica a Mar Blanca. Bi ha carelians ixemenatos por Finlanda procedents d'o itsmo de Vyborg. Bi n'ha un grupo aislato arredol en Kalinín (arredol de Tver).

Historia[editar | modificar o codigo]

Os finlandeses convertitos por os rusos a la relichión cristiana ortodoxa dende o bispato de Olonets prenioron o nombre de carelians. A influencia rusa se fació mayor con a fundación d'os monesterios de Valamo y Solovetsk en 1329 y 1420. A fins d'o sieglo XIV Carelia perteneixeba a Novgorod, pero en 1478 cayó en poder de Moscú.

Dimpués d'a paz de Stolbova en 1617 muitos carelians se trasladoron dende o costato finlandés d'a muga enta Novgorod y Tver, on encara bi ha una comunidat careliana.

En 1923 se creyó una Republica Socialista Sovietica Autonoma en Carelia. En 1940 estos territorios se fusionoron con os territorios conquiestos a Finlandia en a Guerra d'Hibierno pa creyar a Republica Socialista Carelo-Finesa, republica constitutiva d'a URSS.

A población d'o istmo de Vyborg fue evacuada en part ta Finlandia mientres a Segunda Guerra Mundial entre 1940 y 1944[1]. A contraofensiva sovietica de chunyo de 1944 lis permitió tornar a ocupar os territorios carelians. Cuan remató a guerra o itsmo fue adhibito a Rusia y os sovieticos forachitoron a los finlandeses u carelians d'o Itsmo pa ocupar o vuido poblacional con rusos[2]. En 1956 se tornó a la formula de Republica Autonoma de Carelia.

Os carelians d'o itsmo de Vyborg continan conservando as costumbres, vestiduras y cultura popular y dende 1940 tienen una asociación propia (Karjalan Liitto) que cada anyo los reune en festivals de cultura tradicional.

A ciudat de Petrozavodsk (Petroskoi) en o lago Onega ye a capital d'a republica rusa de Carelia y huei bi ha un renovato intrés por a luenga y cultura carelianas.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Felipe Fernández-Armesto: Los hijos de Zeus. Pueblos, etnias y culturas de Europa. 1996 Grijalbo, p 393.
  2. (es) André Sellier, Jean Sellier: Atlas de los pueblos de Europa Central. Acento editorial, p 56.