Khanato Chagatai

De Biquipedia
(Reendrezau dende Canato Chagatai)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Khanato Chagatai
Цагадайн улс
Tsagadai Khan Uls
1225 — 1687

Situación de Khanato Chagatai
Situación de Khanato Chagatai
Khanato Chagatai en o Sieglo XIII
Capital Almalik y Qarshi
Idioma oficial Mongol y turquico chagatai
Gubierno Monarquía
 • Formación 1225
 • Desaparición 1687

O Khanato de Chagatai ocupaba a cuenca d'a Mar d'Aral, con Transoxiana y part d'o norte d'Afganistán, as estepas a lo norte d'o Tien Xan, a cuenca d'o laco Balkhaix, y a Cuenca de Tarim. Amaneixió como entidat a la muerte de Chinguis Can por l'adchudicación de l'antigo khanato d'os Kara Khitai a lo suyo fillo Chagatai. Se dividió en Transoxiana y Mongolistán. A dinastía Chatagai desapareixió en Transoxiana cuan Tamerlán prenió poder fundando a dinastía Timurida. Tamerlán no podió conquerir Mongolistán y la dinastía Chagatai i gobernó dica que os oiratos conquirioron Caixgaria.

O Khanato Chagatai se puet considerar independient, como os atros khanatos mongols posteriors a la muerte de Chinghis Khan, cuan fue nombrato "Gran Khan" Kublai Khan. O primer khan independient estió Algu, nieto de Chagatai Khan. Se considera o Khanato mongol menos poderoso d'o sieglo XIII, y yera muito vinclato a lo nomadismo en as estepas d'o norte d'o Tien Xan. Os Chagatais perdioron muitos recursos en o intento de conquerir a India entre 1297 y 1327. Transoxiana yera controlata por emirs turquicos y se deseparó en 1334 d'o nuclio d'o Khanato, conoixito como Mongolistán, que no yera tan islamizato. Un khan convertito a lo islam, Tughlik Timur (1347-1363), consiguió unificar o khanato de nuevo achuntando Transoxiana y Mongolistán, pero os habitants de Transoxiana yeran en contra d'os habitants de Mongolistán por no estar musulmans.

Dimpués encomenzoron as conquistas de Tamerlán, y en 1370 Transoxiana se convertió en independient pa cutio. Tamerlán respetaba a los chagatais de Mongolistán porque teneban o prestichio d'estar descendients de Chinguis Khan y representaban a succesión legal. Os chagatais de Mongolistán no reconoixeban garra autoridat moral de Tamerlán, y por ixo Tamerlán lis ninvió ueito expedicions entre 1371 y 1400 sin garra resultato.

Os chagatai teneban como luenga escrita o dito "turquico chagatai", relacionato con o uigur antigo. Recibe esta denominación de chatagai encara que dito turquico chagatai existiba enantes d'os chagatai y lo suyo orichen estió cuan arredol de l'anyo 1000 cuan muitos turquicos de Transoxiana y Caixgar s'islamizoron y se creyó una nueva luenga literaria escrita en alfabeto arabe y con contenitos musulmans. Dica fins d'o sieglo XVI estió a gran luenga literaria turquica y a luenga que prenioron muitos habitants d'Asia Central en a Edat Meya, y que huei ye representata por o diasistema uzbeko-uigur, con dos stándards, o uzbeko y l'uigur.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • Jean Sellier. ATLAS DE LOS PUEBLOS DEL ASIA MERIDIONAL Y ORIENTAL. Acento Editorial.