Río Congo
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Congo Kongo - Zaire | |
---|---|
Congo en Matadi | |
Administración
| |
Estaus | R.D. d'o Congo Rep. Centroafricana Republica d'o Congo |
Territorios | {{{territorios}}} |
Cheografía
| |
Longaria | 4.700 km |
Altaria d'o naixedero | 420 m |
Naixedero | Kundelengu, sud de Shaba |
Desembocadura | Oceano Atlantico |
Hidrolochía
| |
Superficie d'a cuenca | 3.822.020 km² |
Cabal meyano | 42.000 m³/s |
Mapa
| |
O Congo és o río mes gran d'a zona occidental d'Africa Central. Con una longaria de 4.380 km ye o segundo río mas largo d'ixe continent (dimpués d'o Nilo).[1] Si en prenemos o río Chambesi como fuent, a suya largaria total crexe dica os 4.700 km dende o suyo naixedero dica desauguar en l'Oceano Atlantico. Respective a lo cabal (42.000 m³/s), o río ye o segundo d'o mundo dezaga de l'Amazonas. A suya cuenca, con una superficie de 3.822.020 km², tamién ye a segunda d'o mundo dimpués l'Amazonía (y chusto debant de la d'o Mississipi), formando tamién una graniza selva tropical.
O río da nombre a los actuals estaus d'a Republica d'o Congo y a Republica Democratica d'o Congo, asinas como a l'antigo Reino d'o Congo.
Buena parti d'o curso d'o Congo e d'os suyos afluents ye navegable, con bellas interrupcions. O río ye navegable entre a desembocadura y Matadi, a bels 150 km de l'Oceano Atlantico, a on que se troban os saltos d'augua d'Stanley que no permiten a navegación dica o laco Malebo (u laco Stanley), entre Kinshasa y Brazzaville, que suposa o prencipio d'o trampo nabegable mas largo de tot o río, dica Kisangani. Dende a epoca colonial, bellas linias de ferrocarril unen entre els os trampos navegables (por eixemplo, entre Matadi y Kinshasa u entre Kisangani y Ubundu) dando continuidat a lo transporte fluvial por tota la cuenca.
Afluents
- Dende o suyo naixedero dica Kisangani, cuan o río trescruza territorios montanyosos:
- Río Lubudi;
- Río Lufira;
- Río Luapula, dimpués río Luvua (350 km).
- Río Lukuga, con naixedero en o laco Tanganika.
- Río Luana;
- Río Elila;
- Río Lowa;
- Río Tshopo;
- Curso meyo: (Alto Congo y Meyo Congo). O río trescruza a plana central d'o país, con un recorrito mas planero, mesmo con islas. Tien una amplaria de 25–30 km, en Makanza.
-
- Río Lomami (1.500 km);
- Río Lukombe;
- Río Ituri, dimpués Aruwini
- Río Moliba;
- Río Itimbiri (250 km);
- Río Mongala (370 km), con os suyos afluents Ebola y Dua.
- Río Giri;
- Río Lulonga (200 km), con naixencia d'a unión d'os ríos Maringa y Lolopori.
- Río Ikelemba;
- Congo Meyo (de Mbandaka a Brazzaville/Kinshasa):
- Río Ruki, con o Tshuapa (y iste con o Lomela) y o Momboyo.
- Río Ubangi, con naixencia en a unión d'o río Uele y d'o río Mbomou.
- Río Sangha, con o Kadei y o Ngoko.
- Río Likouala;
- Río Lokoro;
- Río Nkéni;
- Río Léfini;
- Río Kasai (en Angola, conoixito tamién como río Kwa). Os suyos afluents son o río Fimi, o río Kwilu y o río Kwango
- Río Wamba, con os suyos afluents: Río Sankuru (1.230 km), Lulua, Tshikapa y Lukaya.
- Río Nsele;
- Río Ndjili;
- Río Fula;
- Río Gombe;
- Baixo Congo - de Brazzaville/Kinshasa dica t'a desembocadura. Dividito en dos partes:
- De Kinshasa ta Matadi (350 km), o río trescruza os Monts de Bangu, con 32 cadreitas, estando asinas o río no navegable.
- De Matadi ta l'Oceano Atlantico (137 km), o río deixa dentrar en o suyo cauz a o mar.
Referencias
- ↑ (en) Jean-Claude Corbell, Ariane Archambault: The Visual Dictionary of Universe & Earth, QA International, 2009, ISBN 978-2-7644-0884-1, p.62
Vinclos externos
- Se veigan as imáchens de Commons sobre o río Congo.