Kirguizes d'o Yenisei

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Este articlo tracta sobre os kirguizes d'o Yenisei habitadors medievals de l'alto Yenisei. Pa atros emplegos d'o etnonimo kirguizes veiga kirguizes (desambigación).

Os kirguizes d'o Yenisei estioron un pueblo de luenga turquica procedent d'a rechión de l'alto Yenisei y que en l'anyo 840 invadioron o territorio d'o Khanato Uigur derrocando a la clase dirichent uigurs y prenendo o poder en gran part d'as estepas euroasiaticas orientals. En l'anyo 924 os khitans los forachitoron y tornoron a la suya tierra d'orichen.

Bi ha autors que consideran a los kirguizes d'o Yenisei un pueblo de raza caucasoide y orchinariament de luenga indoeuropea recientment turquizato en l'alta Edat Meya. As cronicas chinesas los describen como altos y royos. Una teoría recient relaciona a los kirguizes d'o Yenisei con os portadors d'a cultura de Tashtyk.

Os kirguizes d'o Yenisei son relacionatos con atros pueblos turquicos d'a zona de Tuva y l'aria entre Siberia y l'ueste de Mongolia como os khacasos. Bi ha autors que identifican a los medievals kirguizes d'o Yenisei con os actuals khacasos.

Una migración de kirguizes d'o Yenisei-khacasos ta Dzhungaria en l'anyo 1703 (cuan yera en a subchección d'os choros), y, dimpués de l'anyo 1759 a deportación dende Dzhungaria ta Manchuria por orden d'os nuevos dominadors Qing levó a uns parlants d'o idioma khacaso a la compleganza d'o Nonni (Heilongjiang), on s'ha charrato o dialecto Fuyü Gïrgïs u Fu-Yu Kirgiz, que ye en proceso de desaparición ya irreversible. Os parlants d'este dialecto s'autodenominan Gïrgïs (ye dicir "kirguizes"), talment conservando un antigo nombre tribal. As autoridaz chinesas los consideran d'a mesma nacionalidat que os kirguizes de luenga turquica quipchak de Xinjiang.

Bibliografía

• Jean Sellier y André Sellier. "Atlas de los pueblos de Oriente. Acento Editorial". Acento Editorial.
• Jean Sellier. "Atlas de los pueblos del Asia Meridional y Oriental". Acento Editorial.