Romance de l'Arcebispe de Zaragoza

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Retrato supuesto d'Alonso de Argüello (Museu Diocesano. Salón d'o Trono. Palacio d'os Reis. Zaragoza)

O primer romance en aragonés conoixiu ye o Romance de l'Arcebispe de Zaragoza[1][2].

Apareixe en un protocolo de 1429 d'o notario García Gavín[3].

Tracta los afers[4] esdevenius ixe mesmo anyo entre lo rei Alifonso V d'Aragón y frai Alonso de Argüello, arcebispe de Zaragoza.

Texto[editar | modificar o codigo]

Arcebispe de Çaragoça,

¡cómo te avías exaltado!

Mas agora, en poco tiempo,

a tier[r]a te an abaxado.


Dos días de la semana,

quand tú quieres cavalgar

― car por dicho se lo avían

los millores de la ciudat ―.

De fazer-te companya grant,

honor te querían dar;

la rastra que tú levavas

a rey faze comparar.

El rey con el arcebispe

de parte fueron a favlar,

diciendo-le algunas cosas

que le parecían mal:

― ¿Qué s'es aquesto, arcebispo?

O aquesto, ¿qué podría estar?

Cinquanta ombres bos troban,

por scripto bos los darán;

vuestros ombres los han muerto,

(mas[?]) vós pagaredes el mal.

Arcebispo, buestros ombres

sienpre fazían mucho mal:

en forçar-se las mulleres,

los maridos fazían matar;

quan te benían los clamos,

no los querías scuytar.

Tal arcebispe como este

corona (ر) no deve levar.

Aquexe[?] Pelegrín de Jassa

e Miguel de l'Espital,

otro que sí[?] nombrava,

el qual dizen Pero Cerdán,

el rey los ha cumbidado

a la Aljafaría a jantar.

La jantar que les ha dado

bien (lo) ez oýdo nombrar.

En estas[?] vuestras mayorías,

bos fueron a reprovar,

en comprar cotas de malla

hi buenos livros misals;

sí hos fazedes buenas mulas,

mulas pora cavalgar,

coseres avantallosos,

que en el regno no ha-y(n) par.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Encarnación Marín Padilla: 'Arcebispo de Çaragoça'. Romance castellano manuscrito del año 1429, Zaragoza, edición de l'autora, 1999.
  2. (es) Giuseppe di Stefano: Romancero, Madrit, Castalia, 2010 [1].
  3. (an) Archivo de Protocolos Notarials de Zaragoza, Protocolo d'o notario García Gavín de l'anyo 1429, nº 3370. O protocolo tiene 339 folios en total, fueras d'o folio suelto entre 65v-66 con o romance
  4. (es) María Isabel Falcón Pérez: 'Las ordenanzas del concejo de Zaragoza: Modificaciones de Alfonso V en 1430', Aragón en la Edad Media, 8, 1989; pp. 229-248.[2]