Alifonso V d'Aragón

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Alifonso V
Rei d'Aragón

Alifonso V por Juan de Juanes

2 d'abril de 1416 - 27 de chunio de 1458
Predecesor Ferrando I
Succesor Chuan II

2 de chunio de 1442 - 27 de chunio de 1458
Predecesor Renato I
Succesor Ferrando I
Naixencia 1396
Medina d'o Campo
Muerte 27 de chunio de 1458
Nápols
Enterreco Monesterio de Poblet
Consort María de Castiella
Casa reyal Casa d'Aragón
Dinastía Trastamara
Pai Ferrando I d'Aragón
Mai Alionor d'Alburquerque

Alifonso V d'Aragón dito lo Magnanimo (Medina d'o Campo, 1396 - † Nápols, 1458) estió rei d'Aragón, Valencia (Alifonso III), Mallorca (Alifonso I), Sicilia (Alifonso I) y Cerdenya (Alifonso II), conte de Barcelona (Alifonso IV) (1416-1458) y rei de Nápols (Alifonso I) (1442-1458).

Casó con María en a catedral de Valencia o 12 d'octubre de 1415, ceremonia oficiada por Benedet XIII d'Avinyón, un anyo antes de estar feito rei d'Aragón.

En a suya Cort de Nápols destacó como mecenas d'artistas y intelectuals renaixentistas. S'ha dito que yera mas preucupato por Nápols que por Aragón, Catalunya u Valencia[1]. En o suyo reinau se popularizó a dita: rei tingam i no el conegam. Celebró Corz d'Aragón en Val de Robres en 1429. O feito que a suya cort estase en Nápols contribuyó a fer que desapareixese l'uso oficial de l'aragonés a favor d'o castellano, y os suyos subditos napolitans deciban la maestá del segnor re parla sempre spagnuolo. Ye precisament en a cort de Nápols on amaneixió o Cancionero de Stúñiga.

O 20 de marzo de 1420 revocó o privilechio de reunir-sen en mesta los pastors y ganaders d'a tierra d'Albarracín, privilechio concedito por o suyo padre, por este privilechio contrario a los intreses d'a Casa de Ganaders de Zaragoza.

Alifonso V consiguió financiación d'os valencianos en a guerra pa conseguir o Reino de Nápols cedendo a la Seu de Valencia a custodia d'o Santo Gredal.

En o reino de Nápols reestructuró l'aduana de bestiar transhumant entre os Abruzos y Pulla (1447) institucionalizando a Dogana della Mena delle pecore di Puglia. A potent renda fiscal en materia ganadera s'articló seguntes modelos d'as coronas de Castiella y Aragón en o sieglo XIII con asimilación de modelos ya existents de tiempos d'os normandos y de Frederico II.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Enciclopedia aragonesa: 'Alfonso V, «El Magnánimo»'