Relatividat especial

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Albert Einstein en 1921.

A Teoria Especial d'a Relatividat (conoixita tamién como relatividat especial, relatividat restrinchita u RE), fue publicata por Albert Einstein o 1905 y describe a fisica d'o movimient en ausencia de campos gravitacionals. Istos conceptos fuoron presentatos anteriorment por Henri Poincaré y Hendrik Lorentz, que tamién son consideratos como iniciadors d'a teoria. Dica agora, os fisicos pensaban que a mecanica clasica d'Isaac Newton, basata en a dita relatividat de Galileo (orichen d'as ecuacions matematicas conoixitas como transformacions de Galileo), describiba os conceptos de velocidat y fuerza ta toz os observadors (u sistemas de referencia). Manimenos, Hendrik Lorenz y atros, heban comprebato que as ecuacions de Maxwell, que gubernaban o eletromagnetismo, no se comportaban d'alcuerdo con as leis de Newton cuan o sistema de referencia cambeya (por eixemplo, cuan se considera o mesmo problema fisico dende o punto d'anvista de dos observadors que se mueven la un respecto de l'atro). A noción de transformación d'as leis d'a fisica respecto a los observadors ye a que da nombre a la teoría, que se diz con o calificativo d'especial u restrinchita t'achustar-se a casos de sistemas en os cuals no se para cuenta en os campos gravitatorios. Una extensión d'ista teoría, que incluye os campos gravitatorios, ye a Teoria Cheneral d'a Relatividat, publicata por Einstein en 1916.