Ruello d'o Miraglo

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O Ruello d'el Miraglo (en castellano de Daroca huei Ruejo del Milagro) ye un ruello de molín protagonista d'una leyenda en Daroca.

O día 14 de chunio de 1575 de maitins, dezaga d'una nueit de plevias y tronadas, se diz que os vecins de Daroca sintioron un gran esclatito. Yera una glerata que baixaba dende as pedreras de Retascón y Nombrevilla. L'agua dentro en a ciudat y baixo por tota la carrera mayor, rastrando arbols y atros obchectos que agafaba a lo suyo paso. Cuan toz istos materials que flotaban en l'augua plegoron ta la muralla y a Puerta Baixa s'atrascoron, prencipiando asinas a inundar-se a ciudat. As casas s'estrifallaban y as chents puyaban chilando a las cambras mas altas u a los tellatos d'as casas suyas. Tan y mientres as campanas tocaban ta avisar a la población d'o periglo.

A ciudat ya yera cuasi engaronata y en a val s'heba formato un gran laco con tota l'augua que yera entibata en Daroca. Allora un gran ruello que bi heba en o patio d'a casa de José Garcés, vecín d'a Puerta Alta prencipio a baixar por a carrera mayor, movito por a corrient. Cuan plego ta la Puerta Baixa la velocidat que teneba ye tan gran que o trucazo crebó as puertas y os maderos, deixando asinas que l'augua salise d'a ciudat. O ruello continó redolando a gran velocidat enta o río Xiloca, y cuan i plegó cayó a lo suyo canto.

As chents d'a ciudat baixoron a veyer os ruello miragloso, ta éls a explicación yera prou platera, l'aparición d'o ruello heba estato obra y miraglo d'os Santos Corporals ta protecher a Daroca y a la suya población. O ruello lo puyoron ta la casa de José de Marcilla en Daroca se fació una chicota capiella en a calle mayor en honor d'o feito y de Sant Buenaventura, ya que lo miraglo escayeixió lo día d'iste santo.

O Ruello encara puet veyer-se en Daroca, en frent d'a Puerta Baixa, como un d'os molimentos d'a ciudat. Ye tamién un caso curioso de conservación d'aragonesismo, porque Ruello se castellanizó como Ruejo, pero mantenendo o diftongo ue debant de yod tipico de l'aragonés.

Datos: Q13050033