Parsec

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O parsec^[1] (símbolo pc) ye una unidat de longaria emplegada en astronomía. O suyo nombre se deriva de l'anglés parallax of one arc second (paralache d'un segundo d'arco).

En sentiu estricto parsec se define como a distancia a la que una unidat astronomica (UA) soztiende un anglo d'un segundo d'arco (1"). Cheneralizando, una estrela dista un parsec si o suyo paralache ye igual a 1 segundo d'arco.

D'a definición resulta que:

1 parsec = 206 265 UA = 3,26 anyos-luz = 3,0857 × 10¹⁶ m

Definición d'o parsec

A separación basica que fan servir os astronomos ta determinar o paralache d'as estrelas ye o radio d'a orbita d'a Tierra. O paralache se mide en segundos d'arco (60 segundos d'arco = 1 menuto d'arco; 60 menutos d'arco = 1 grau). Se basa en o metodo d'o paralache trigonometrico, o mas viello y mas estendiu ta determinar a distancia ta as estrelas.

O parsec ye una distancia relativa a la unidat astronomica, y por ixo, se relaciona con a tanchent de l'anglo en P (se veiga o diagrama). Manimenos, como π (se leiga pi) gosa estar un anglo muit chicot, d'a orden de una milesima d'un segundo d'arco, se comportará como una función linial de proporcionalidat inversa respecto a Δ (se leiga delta). Ye decir, cuan Δ se fa dople, π se fa a metat, pero si Δ ye a metat, π será o dople, y asinas asinas, de trazas que a relación entre a distanaia y o paralache se torna muit simpla:

\Delta ={\frac {1}{\pi }}\

en do $\Delta \$ ye a distancia en parsecs, y $\pi \$ o paralache en segundos d'arco. Cuan s'ha mediu o paralache d'una estrela, nomás cal calcular o suyo inverso ta otener a suya distancia en parsecs.

Tamién se puet definir o parsec como a distancia a la que dos obchectos, deseparaus por 1 unidat astronomica (UA), pareixen estar deseparaus por un anglo d'un 1 segundo d'arco.

Asinas, tenemos:

360·60·60/2π UA ≈ 2,06·10⁵ UA ≈ 3,09·10¹⁶m ≈ 3,26 anyos luz.

Seguntes a recomendación d'a Unión Astronomica Internacional^[2] 1 pc = $3.0857\times 10^{16}$ m

Distancias en parsecs

Os multiples d'o parsec mas emplegaus son:

kiloparsec (kpc). Mil parsecs; 3260 anyos luz.

megaparsec (Mpc). Un millón de parsecs. Distancia equivalent a bels 3,26 millons de anyos luz.

Eixemplos de distancias en parsecs:

A estrela mas amanada t'o Sistema Solar ye Proxima Centauri y tien un paralache de 0,76 segundos d'arco. Alavez se troba a 1,31 parsecs, u 4,28 anyos-luz.
O centro d'a nuestra galacsia, a Vía Láctea, se troba a 8,5 kiloparsecs, ye decir, a 8500 parsecs: arredol de 30 000 anyos-luz.
A galaxia d'Andromeda se troba a 0,7 megaparsecs, ye decir, 700 000 parsecs, u mas de 2 millons de anyos-luz.
O Cumulo de Virgo se troba a bels 18 Mpc (18 megaparsecs) de nusatros.