Meninchitis

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Nino con meninchitis.

A meninchitis[1] ye una inflamación aguda u cronica d'as membranas protectoras que cubren lo celebro y lo miollo espinal, denominadas colectivament meninches.[2] Os simptomas mas comuns son calentura, dolor de tozuelo y richidez en o cuello. Atros simptomas incluyen confusión u alteración d'a consciencia, ansias, gomecatizos y incapacidat pa tolerar rudios liuchers. Os ninons a ormino presentan solo simptomas inspecificos, como irritabilidat, somnolencia u mala alimentación. Tamién puede presentar-se una sarpullida que no palideix (una sarpullida que no desapareix cuan se le pasa un vaso per dencima).

A inflamación puede estar causada per una infección con virus, bacterias u atros microorganismos. As causas no infecciosas incluyen cancer, hemorrachia subaracnoidea, malotía inflamatoria cronica (sarcoidosi) y bels farmacos.[3] A meninchitis puede meter en periglo la vida a resultas d'a proximidat d'a inflamación a lo celebro y lo miollo espinal; per tanto, l'afección se clasifica como una emerchencia medica.[4] Una punción lumbar, en a cual se fica una agulla en a canal espinal pa replegar una amuestra de liquido cefalorraquidio (LCR), puede diagnosticar u excluyir a meninchitis.[5]

Cualques formas de meninchitis se pueden aprevenir per meyo d'a immunización con vacunas. Tamién fa buena honra administrar antibioticos a personas con exposición significativa a bels tipos de meninchitis. O primer tractamiento en a meninchitis aguda consiste en administrar a escape antibioticos y, bella vegada, medecinas antivirals. Os corticosteroides tamién se pueden fer servir pa aprevenir as complicacions d'a inflamación excesiva. A meninchitis puede tener consecuencias grieus a luengo plazo, como xordera, mal d'alferecías, hidrocefalia u deficiencias cognitivas, especialment si no se tracta rapidament.[4]

En 2019, a meninchitis prevaleixeba en arredol de 7,7 millons de personas en tot o mundo. Isto resultó en 236.000 muertes, per debaixo d'as 433.000 muertes de 1990. Con o tractamiento adecuau, o risgo de muerte en a meninchitis bacteriana ye inferior a lo 15 %. Os brots de meninchitis bacteriana ocurren entre aviento y chunio de cada anyo en un aria de l'Africa subsahariana conoixida como lo cinto d'a meninchitis. Tamién pueden ocurrir brots mas chicoz en atras arias d'o mundo.[6]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. (en) Puz, Katherine; Hayani, Karen; Zar, Fred Arthur (2013). "Meningitis". Primary Care: Clinics in Office Practice. 40 (3): 707–726.
  3. (en) Ginsberg L (March 2004). "Difficult and recurrent meningitis". Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 75 Suppl 1 (90001): i16–21.
  4. 4,0 4,1 (en) Sáez-Llorens X, McCracken GH (June 2003). "Bacterial meningitis in children". Lancet. 361 (9375): 2139–48.
  5. (en) Tunkel AR, Hartman BJ, Kaplan SL, Kaufman BA, Roos KL, Scheld WM, Whitley RJ (November 2004). "Practice guidelines for the management of bacterial meningitis". Clinical Infectious Diseases. 39 (9): 1267–84
  6. (en) Meningitis Fact Sheet in a pachina web d'a OMS